Nhóm Ký họa đô thị Hà Nội: 3 năm và hành trình 'ôm' cả Hà Nội vào tranh

  (giaidauscholar.com) - Ngày Chủ nhật nào đó, đang thong dong trên đường phố Hà Nội, bạn có thể bắt gặp một nhóm người với giá vẽ và cây cọ trên tay. Họ ngồi trên vỉa hè, trước một ngôi nhà cổ, một khu chung cư cũ, hay một góc phố nhỏ, đổ dồn tâm trí vào giá vẽ... Đó là những thành viên của Urban Sketchers HaNoi - Nhóm Ký họa đô thị Hà Nội. Một cách hồn nhiên và tự nguyện, những “thị dân Hà Nội” này đặt lên đôi vai mình sứ mệnh “ôm trọn” cả Thủ đô vào tranh.

Danh sách Đề cử và Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 12-2019

Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần thứ 12 năm 2019 do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) tổ chức vừa thông qua danh sách 10 đề cử chính thức của giải năm nay.

Không phải ngẫu nhiên, Tiến sĩ Martin Rama - người từng nhận giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội đã nhận xét: "Nhóm Ký họa đô thị Hà Nội đã rất thành công trong việc níu kéo sự chú ý của đông đảo người dân Thủ đô vào những thứ tưởng chừng bình dị mà tuyệt đẹp của Hà Nội. Đó là những thứ mà chúng ta vẫn thường nhìn thấy, nhưng lại không nhiều người thực sự nhận ra"

• Công bố đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần 12 - 2019
• Công bố Đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần 12-2019: Những tình yêu vừa hoài cổ, vừa hiện đại

Nhóm ký họa đô thị Hà Nội (USK Hà Nội) được thành lập rất ngẫu nhiên năm 2016, ban đầu chỉ gồm 4 thành viên là những kiến trúc sư yêu thích ký họa, thích được ghi chép cảm xúc của mình với Hà Nội bằng ngôn ngữ hội họa. Đó là chị Trần Thị Thanh Thủy, anh Đinh Hải, Chu Quốc Bình và Nguyễn Hoàng Lâm.

Một lần, tình cờ được biết trên thế giới đã và đang phát triển rất mạnh nhiều nhóm Ký họa đô thị, họ đã quyết định thành lập USK Hà Nội, với tiêu chí là sân chơi cho những người yêu Hà Nội, yêu ký họa và bằng tình yêu của mình sẽ lan tỏa tới cộng đồng ý thức giữ gìn di sản của Hà Nội, phát huy những giá trị về lịch sử văn hóa, không gian đô thị mà họ đang sống.

Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trao đổi với KTS Trần Thị Thanh Thủy - Trưởng USK Hà Nội.

Một “gia đình lớn” dành cho những người yêu vẽ, và yêu Hà Nội

*Xin chào KTS Trần Thị Thanh Thủy. Chị có thể chia sẻ một chút về thể loại ký họa mà nhóm theo đuổi, chứ không phải là một loại hình nào khác?

- Ký họa là hình thức ghi chép hình ảnh trên mọi chất liệu với thời gian nhanh bằng cảm xúc của mình, là bước đầu của sáng tác hội họa. Tuy nhiên, hiện nay ký họa đã được nhiều nghệ sĩ đưa lên thành các tác phẩm nghệ thuật và có giá trị thẩm mỹ cao.

USK Hà Nội với rất nhiều thành phần, lứa tuổi, nghề nghiệp, từ kiến trúc sư, họa sĩ, những người làm văn phòng, các bác về hưu, các em nhỏ, những người được đào tạo hội họa bài bản đến người lần đầu cầm bút vẽ…. thì ký họa là hình thức phù hợp nhất.

Mọi người trong nhóm có thể tự do cảm nhận và sáng tác, có thể dùng mọi chất liệu phù hợp để thể hiện tác phẩm bằng những góc nhìn khác nhau. Chính vì vậy các tác phẩm ký họa của nhóm rất phong phú, có dấu ấn nhất định.

*Những ngày đầu, nhóm sáng lập đã phải làm những gì để thu hút, kêu gọi mọi người tham gia?

- Những ngày đầu nhóm mới thành lập ngay lập tức đã có nhiều bạn sinh viên theo dõi nhiệt tình tham gia. Mỗi lần đi vẽ ký họa trên phố, rất nhiều người dân từ tò mò ngắm nhìn, đến hỏi han và sau đó xin gia nhập nhóm, rồi họ lại chia sẻ với nhiều người khác nữa… Và như vậy sau gần 3 năm đã có hơn 4000 thành viên theo dõi, ủng hộ và tham gia nhóm.

Chúng tôi tổ chức các cuộc triển lãm định kỳ tranh ký họa về Hà Nội, được giới truyền thông quan tâm đưa tin, nên lượng người tham gia mỗi ngày một đông.

*Lần đầu tiên nhóm có hoạt động chính thức để giới thiệu các tác phẩm ký họa về Hà Nội đến công chúng là khi nào?

- Nhóm có hoạt động chính thức đầu tiên là sự kiện ra mắt Triển lãm ký họa Hà Nội 2016. Là nhóm hoạt động phi lợi nhuận nên thực sự rất khó khăn trong nguồn kinh phí. Nhưng may mắn chúng tôi nhận được sự ủng hộ của nhiều người: Nhạc sĩ Dương Thụ cho mượn địa điểm tổ chức tại Cà phê thứ 7 trên phố Ngô Quyền, sự hỗ trợ của các anh chị là những kiến trúc sư đầu đàn trong ngành, và sự nỗ lực tự thân vận động của nhóm…

Tôi còn nhớ, hôm đó là 28 Tết âm lịch, trời rét và mưa, đến giờ khai mạc mà chỉ có mấy người đến, lo đến thắt ruột… rồi sau 30 phút, mọi người đến rất đông. Chúng tôi còn phải tự làm MC, tự làm ca sĩ…và sự kiện thành công ngoài mong đợi. Cho đến bây giờ tôi vẫn còn đầy ắp cảm xúc của tối hôm đó.

*Một trong những hoạt động nổi bật của nhóm là các buổi đi vẽ vào cuối tuần. Bỏ lại sau lưng những bộn bề lo toan của cuộc sống thường nhật, mọi người đã cùng sáng tạo, giúp đỡ nhau như thế nào để có những bức vẽ đẹp nhất?

- Cứ vào chiều chủ nhật là chúng tôi lại gặp nhau tại một địa điểm đẹp tại Hà Nội. Thỉnh thoảng nhóm cũng tổ chức các buổi đi vẽ ở các làng cổ, các làng nghề ven đô hoặc các di tích lịch sử ở các tỉnh lân cận.

Ngoài những góp ý về chuyên môn sau mỗi buổi vẽ, nhóm cũng tổ chức các buổi vẽ demo, workshop do những họa sĩ chuyên nghiệp, các kiến trúc sư vẽ ký họa đẹp để mọi người tham khảo, hiểu và thêm yêu ký họa. Chúng tôi chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản và luôn hướng mọi người thể hiện được cái “tôi” nên các tác phẩm đều mang đậm dấu ấn cá nhân của từng người.

Như đã nói, thành phần của nhóm rất đa dạng, nhưng không có khó khăn gì lớn cả, vì niềm đam mê ký họa đã là tiếng nói chung cho tất cả mọi người. Đôi khi có một số yếu tố như thời tiết, không gian ngồi vẽ, việc đi vẽ tập thể ở nơi xa cũng sẽ vất vả trong khâu tổ chức… Nhưng tất cả những điều đó chưa bao giờ là vấn đề lớn với sự nhiệt tình của toàn nhóm.

*Để vẽ được một bức ký họa đẹp về Hà Nội, chắc chắn không chỉ cần kĩ năng vẽ là đủ, đúng không thưa chị?

- Trước khi vẽ về một đối tượng nào (một công trình, một con phố…), ban quản trị đều thông báo thời gian, địa điểm và cung cấp thông tin lịch sử hình thành, giá trị văn hóa để các thành viên hiểu hơn.

Khi vẽ, mọi giác quan được tập trung trong khoảng thời gian ngắn, truyền vào nét cọ, nét chì. Thời tiết, không khí, tiếng còi xe, tiếng cười đùa…len lỏi vào từng nhịp ký, ảnh hưởng đến màu sắc trong tranh. Bởi thế, mỗi bức vẽ đều chứa đựng cảm xúc. Mà những gì thuộc về cảm xúc luôn chứng minh được khả năng thẩm thấu và lan tỏa.

Cảm xúc ấy chính là tình yêu với Hà Nội, với nơi mình đang sống. Mọi người được đánh thức những giác quan, cảm nhận từng chi tiết nhỏ bình dị đáng yêu của Hà Nội và họ sẽ trân quý những điều đó, sẽ làm những việc có ích khác nữa cho Hà Nội.

*Trải qua 3 năm hoạt động, có những thành viên nào mà chị ấn tượng nhất?

- Có rất nhiều thành viên để lại ấn tượng sâu sắc trong USK Hà Nội. Có thể kể đến gia đình nghệ nhân Hoa sáo ở 21 Hàng Vải. Trong một lần tình cờ bắt gặp nhóm đang vẽ trên phố, gia đình chị đã bị USK Hà Nội mê hoặc và cả gia đình tham gia với nhóm được 2 năm. Từ ngày đầu cầm bút còn vụng về, nay các chị đã có những tác phẩm chất lượng. Các chị còn là những người nhiệt tình nhất trong các sự kiện của nhóm.

Minh Anh, An Duy, Tất Khánh, Nguyễn Tân, Ngọc Trâm… là những thành viên nhí của nhóm với khả năng hội họa rất cao, thường xuyên tham gia ký họa với các cô chú và cũng là những thành phần cốt cán làm nên sự thành công của nhóm.

“Tập thể cũ Hà Nội” - dự án đầu tiên… và không phải duy nhất

*Từ bao giờ, nhóm có ý tưởng sẽ biên soạn một cuốn sách như “Tập thể cũ Hà Nội - Ký họa và hồi ức”?

- Là người được sinh ra ở Hà Nội, lớn lên ở Hà Nội, chúng tôi nhận ra rằng Hà Nội hiện nay đang biến đổi rất nhanh trong quá trình đô thị hóa. Nhưng vẫn còn đó những viên ngọc quý bé nhỏ, ẩn khuất làm nên những nét độc đáo không nơi nào có được.

Ví dụ như các khu tập thể cũ, là hình ảnh đô thị của Hà Nội trong khoảng thời gian thật sự khó khăn nhưng đầy ắp tình cảm, nơi biết bao thế hệ người Hà Nội đã sinh ra và lớn lên. Chúng đang dần bị phá bỏ và thay thế bởi các công trình khác.

Với tình yêu đó, chúng tôi quyết định biên soạn cuốn sách Tập thể cũ Hà Nội - Ký họa và hồi ức.

*Quá trình thực hiện cuốn sách này diễn ra như thế nào?

- Hà Nội với hơn 1700 khu tập thể cũ được xây dựng từ những năm 60 của thế kỷ trước. Để thực hiện cuốn sách, chúng tôi đã đi vẽ trong 1 năm bất kể mưa nắng. Công tác chọn lọc cũng rất khó khăn vì với mỗi bức ký họa là cảm xúc, là nỗ lực của mỗi thành viên trong nhóm.

Các bài viết trong cuốn sách cũng được chọn lọc từ nhiều bài viết do chính những người đã từng sinh ra, lớn lên tại khu tập thể cũ Hà Nội. Việc thuyết phục người dân tại các khu tập thể khác nhau dành thời gian để viết hồi ức là một việc khó khi nhóm không có kinh phí thực hiện và công việc này mất rất nhiều nhiều thời gian và công sức.

* Với những tâm huyết và trăn trở mà chị vừa chia sẻ, độc giả có quyền chờ đợi thêm những ấn phẩm độc đáo như vậy nữa chứ?

- Với sự đón nhận của cộng đồng qua cuốn sách Tập thể cũ Hà Nội – Ký họa và hồi ức, chúng tôi đang tiếp tục thực hiện cuốn sách Phố cổ Hà Nội – Ký họa và hồi ức trong năm nay, và năm sau là cuốn sách về Nhà Pháp cổ Hà Nội, và năm sau nữa có thể là cuốn sách về món ăn Hà Nội…

Tất nhiên, như tôi đã nói, vấn đề kinh phí luôn là một trở ngại lớn trong hoạt động của nhóm, đặc biệt là khi tập trung đầu tư vào cuốn sách chất lượng như vậy. Việc tìm được nhà tài trợ có tiềm lực, có tình yêu Hà Nội và ủng hộ hoạt động của nhóm trong những bước đi đầu tiên thực sự khó khăn.

Cũng rất may mắn cho nhóm là cuốn sách Tập thể cũ Hà Nội – Ký họa và hồi ức đã được Ngon Garden tài trợ toàn bộ. Cuốn sách Phố cổ Hà Nội – Ký họa và hồi ức trong năm nay sẽ được NXB Kim Đồng xuất bản và được phát hành trên toàn quốc.

Hành trình ký họa Châu Á, Hà Nội 2019 - Hy vọng sự “liều lĩnh” sẽ mang tới quả ngọt!

*Tháng 9 tới, lần đầu tiên sự kiện Ký họa Châu Á sẽ diễn ra tại Hà Nội, mọi người gặp những áp lực gì trong quá trình chuẩn bị?

- Đây là sự kiện quá lớn đối với USK Hà Nội – những người không chuyên trong lĩnh vực này. Chúng tôi liều lĩnh nhận tổ chức sự kiện này khi đã được một nhà tài trợ lớn nhận tài trợ toàn bộ, nhưng vì lý do nào đó, họ lại thay đổi quyết định. Đó là cú sốc lớn với bản thân cả nhóm.

Việc hủy hay tổ chức không chu đáo sẽ không chỉ ảnh hưởng rất lớn đến USK Hà Nội nói riêng mà cả hình ảnh Hà Nội nói chung trong mắt bạn bè quốc tế. Rất may mắn, UBND Quận Hoàn Kiếm và Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội đã đồng ý đồng hành cùng nhóm. Nhiều tổ chức, cá nhân yêu mến nhóm cũng chung tay tài trợ kinh phí. Đến hôm nay, công việc chuẩn bị cũng đã gần hoàn tất.

* Chị có thể bật mí một số bất ngờ đặc biệt đã chuẩn bị để chào đón bạn bè thế giới tới Hà Nội trong khuôn khổ sự kiện này?

- Có thể nói, Hà Nội là đô thị đã có hơn 1000 năm tuổi, rất khác với các thành phố mà chúng tôi từng tham gia sự kiện ký họa trước đây. Bản thân hình ảnh của khu phố cổ Hà Nội thôi, cũng đã có thể mang tới nhiều cảm nhận đặc biệt với các bạn quốc tế

Ngoài ra, chúng tôi dự định tổ chức ký họa về ẩm thực đường phố Hà Nội, chương trình giao lưu văn hóa văn nghệ đậm chất Hà Nội, quà lưu niệm, trang phục áo dài, vẽ trên nón lá … chắc chắn sẽ tạo nên những điều thú vị bất ngờ với bạn bè quốc tế

Với sự phổ biến toàn cầu của của mạng xã hội như hiện nay, những cảm nhận, những bức ký họa về hình ảnh, con người và văn hóa Hà Nội sẽ được lan tỏa không chỉ ở Châu Á mà còn được chia sẻ trên toàn thế giới

Tôi tin, người nước ngoài khi nhìn thấy những bức ký họa ấy sẽ ngay lập tức bị hút hồn bởi vẻ đẹp cổ kính xen lẫn hiện đại của đô thị này. Và điều đó sẽ thôi thúc họ xách ba lô lên và đi…

*Việc được đề cử ở hạng mục Việc làm của giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2019, có ý nghĩa như thế nào với cá nhân chị và tập thể nhóm ký họa?

- Bản thân tôi và mọi người trong nhóm rất bất ngờ. Vì ba năm qua, chúng tôi hoạt động âm thầm, ngoại trừ một số sự kiện triển lãm được tổ chức công khai. Điều đó chứng tỏ những việc làm của chúng tôi đã được cộng đồng ghi nhận. Và tuyệt vời hơn khi giải thưởng này còn mang tên cố họa sĩ Bùi Xuân Phái – người mà chúng tôi vô cùng yêu mến, kính trọng.

Nó sẽ là món quà vô giá, đầy ý nghĩa với tôi và toàn thể USK Hà Nội, là động lực để nhóm tiếp tục làm được nhiều việc ý nghĩa hơn nữa với Thủ đô yêu dấu.

*Thay mặt 4000 thành viên của nhóm – những con người yêu vẽ và yêu Hà Nội, chị Thủy muốn gửi gắm điều gì đến cộng đồng?

- Hãy sống chậm lại một chút, quan sát kỹ hơn một chút, cảm nhận sâu hơn một chút để thêm yêu Hà Nội nhiều hơn!

*Xin được cảm ơn những chia sẻ của KTS Trần Thị Thanh Thủy.

Đỗ Hùng (thực hiện)