Một Walt Disney xấu xa trên sân khấu opera
09/01/2013 16:00 GMT+7 | Văn hoá
(giaidauscholar.com) - Người Mỹ hoàn hảo, vở opera sắp công diễn của Nhà hát Opera Quốc gia Anh thể hiện những khía cạnh xấu xa của ông vua phim hoạt hình người Mỹ lúc cuối đời. Nhưng góc tối này không hoàn toàn là sự thật, hầu hết là chi tiết hư cấu.
Đây là tác phẩm mới nhất của nhà soạn nhạc nổi tiếng người Mỹ Philip Glass. Do nội dung gây tranh cãi, vở The Perfect American (Người Mỹ hoàn hảo) do Anh dàn dựng phải công diễn tại Tây Ban Nha trong tháng 1 này rồi mới đến London.
Tác phẩm cũng không được sử dụng hình ảnh của bất cứ một nhân vật nổi tiếng nào của Disney, như các chú chuột Mickey, Minnie, vịt Donald, chó Pluto hay chó Goofy.
Giấc mơ không có thật
Người Mỹ hoàn hảo kể về quãng thời gian cuối cuộc đời ông chủ huyền thoại của hãng Disney, những năm tháng ông nằm trên giường bệnh và chết dần chết mòn vì căn bệnh ung thư phổi, suy tính về việc cho người ta ướp xác mình sau khi qua đời để nghiên cứu chữa ung thư phổi.
Vở opera mô tả Disney như một kẻ hoang tưởng, phân biệt chủng tộc và có xu hướng căm ghét phụ nữ. Đó là lý do vì sao vở diễn bị tập đoàn giải trí toàn cầu Disney không cho phép sử dụng hình ảnh các nhân vật hoạt hình nổi tiếng gắn với tên tuổi của Walt Disney. Và, một điểm gây tranh cãi khác của vở diễn là tuyên bố Disney thực chất chỉ tham gia rất ít vào việc vẽ nên các nhân vật hoạt hình đó.
"Vở opera này là một giấc mơ không hề có thật" - John Berry, đạo diễn nghê thuật của Nhà hát Opera Quốc gia Anh nói với Guardian. Đây không phải là một tác phẩm tiểu sử và chúng tôi có lẽ sẽ không dùng đến những nhân vật Disney hoạt hình để kể câu chuyện ngay cả khi có được cho phép".
Berry cho biết dàn đồng diễn đến từ nước Anh Improbable sẽ tạo nên một vở diễn độc nhất vô nhị và không có giới hạn về mặt hình ảnh. Đây cũng là đoàn kịch từng trình diễn tại Nhà hát Coliseum (Anh) và Nhà hát Hoàng gia Teatro-Real (Tây Ban Nha).
“Họ sẽ sử dụng hình ảnh các loài vật, rối và bóng trình diễn sau màn hình lớn để tạo cảm giác về một thế giới trừu tượng. Đó là lý do tại sao chúng tôi thấy có thể kể câu chuyện khó tin này trong vở opera. Đây không phải là một thế giới có thật”.
Đoàn kịch Improbable từng làm việc với Philip Glass trong một vở opera tiểu sử khác có tên Satyagraha mà ông soạn vào năm 1979, dựa trên cuộc đời của lãnh tụ Ấn Độ Mahatma Gandhi với cảm hứng ngợi ca. Vở diễn lên sân khấu năm 2007 cũng tại Nhà hát Opera Quốc gia Anh.
Disney “sợ chết và tán tỉnh y tá trên giường bệnh”
Còn vở Người Mỹ hoàn hảo dựa trên một câu chuyện hư cấu của Peter Stephan Jungk năm 2005 kể về bi kịch của một nhân viên tại xưởng sản xuất phim hoạt hình của Disney. Nhân viên này bị Disney sa thải vì có ý định thành lập một công đoàn. Sau đó anh ta trở lại và đối đầu với người đàn ông đã phá hoại cuộc đời mình cũng như gây dựng danh tiếng cho mình nhờ tài năng của nhiều nhân viên thầm lặng khác. Người đàn ông này nghe có vẻ giống Walt Disney.
Ban đầu Gerard Mortier, Giám đốc Nhà hát Teatro-Real, “lệnh” cho Glass viết vở opera này để diễn tại Nhà hát Opera Thành phố New York. Nhưng việc sản xuất sau đó gặp khó khăn. Mortier cảm thấy Glass e ngại khi viết về góc tối của người đồng hương được cả nước Mỹ yêu quý. “Ông ấy sợ tập đoàn Disney” - Mortier nói.
“Khi tôi bắt tay vào viết, người ta tưởng tôi sẽ chế nhạo Disney” - Glass kể lại. “Nhưng Walt Disney trong mắt tôi là một biểu tượng của thời hiện đại, một con người có thể xây dựng cầu nối giữa văn hóa cao cấp và văn hóa đại chúng. Cũng như Leonard Bernstein, người đã nhảy từ sân khấu kịch Broadway lên âm nhạc của Gustav Mahler”.
Hãng Disney đã gọi cho Glass để ngăn cản kế hoạch này nhưng không được. Glass gọi cho nhà soạn lời nhạc kịch Rudy Wurlitzer để chuyển cuốn sách của Jungk thành một vở opera và tác phẩm khi hoàn thành được gửi cho hãng Disney xem xét. Không có sự phản đối nào từ Jungk, tác giả cuốn sách, điều này được hiểu như một tín hiệu đèn xanh, mở đường cho vở opera lên sân khấu.
“Cả Nhà hát Opera Quốc gia Anh lẫn đạo diễn Phelim McDermott của đoàn kịch Improbable đều không cảm thấy có gì đe dọa chúng tôi” - đạo diễn John Berry nói. “Chúng tôi đã tạo ra một tác phẩm xuất sắc sẽ được công diễn tại Tây Ban Nha và Anh. Khán giả sẽ phải suy ngẫm kỹ để hiểu được thông điệp của chúng tôi”.
Vài chi tiết hư cấu đáng nhớ của vở diễn là khi Disney, đang trên giường bệnh, bị quyến rũ bởi một cô y tá mà ông đặt cho biệt danh Bạch Tuyết. Hay khi ông trùm ngành hoạt hình bắt người thân thề danh dự trên lá cờ Mỹ rằng sẽ không nhắc đến từ “chết” trước mặt ông. Có cảnh Disney so sánh bản thân mình với tỷ phú Henry Ford, nhà phát minh Thomas Edison và cựu Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln. Disney cũng quả quyết rằng Ronald Reagan sẽ trở thành tổng thống nếu nghe theo lời khuyên của ông.
Người Mỹ hoàn hảo là vở opera thứ 24 của Glass, người cho rằng Disney là người chịu trách nhiệm cho “một thế giới tưởng tượng đã bao phủ khắp hành tinh của chúng ta”. “Những nhịp đập của cuộc đời ông cũng là những nhịp đập của nền văn hóa Mỹ. Và, giống như các khía cạnh khác của cuộc sống, chúng nằm ngoài sức tưởng tượng, đáng báo động và thực sự đáng sợ”, theo Glass.
Hạ Huyền (theo Guardian)
Thể thao & Văn hóa
