(TT&VH Online) - Sự hấp dẫn, sức sống mãnh liệt của Lý Toét - Xã Xệ nằm ở chính tư tưởng tiến bộ và “tay nghề” rất cao của những người làm báo Phong Hóa, Ngày Nay.
Về văn chương, họ có các anh tài Nhất Linh, Khái Hưng, Hoàng Đạo, Thạch Lam, Tú Mỡ, Thế Lữ, Xuân Diệu và các cộng tác viên: Huy Cận, Đoàn Phú Tứ, Trọng Lang... Về mỹ thuật, họ có “sự phục vụ” của hai trong số ba họa sĩ tài ba nhất của hội họa Việt Nam thời đó là: Nguyễn Gia Trí (Rigt), Tô Ngọc Vân (Tô Tử) - theo đánh giá của Victor Tardieu, Hiệu trưởng trường Mỹ thuật Đông Dương - và của Cát Tường (Lemur), Trần Bình Lộc, Đông Sơn. Vào năm 1932, khi báo Phong Hóa ra đời, tuổi đời của họ phần lớn 24 - 25.
Biếm họa Lý Toét - Xã Xệ cũng có thể được coi là sản phẩm trí tuệ chung của các anh tài được nêu trên, vì trong khi tác nghiệp, họ thường trao đổi, góp ý về ý tưởng tranh. Biếm họa Lý Toét và Xã Xệ trên hai báo trên không phải do một mà do nhiều họa sĩ vẽ, nhưng luôn giữ đúng hình hài đặc trưng ban đầu của hai nhân vật này. Đó là cách tác nghiệp rất hiện đại, hiệu quả mà của các họa sĩ vẽ tranh biếm họa nhiều kỳ mà ngày nay người Mỹ gọi là teamwork.
Lên tỉnh, thấy đường tàu hỏa... vắng vẻ, Lý Toét bèn đi ngay lên đó
nghĩ rằng như thế là an toàn lắm!
Cái giỏi là với Lý Toét - Xã Xệ , các họa sĩ đã sáng tạo nên hai nhân vật biếm họa hết sức đặc trưng, rất tương phản, một gầy, một béo: keo kiệt, ngây thơ đến ngớ ngẩn, dốt nát quê mùa, khôn lỏi, quân tử... rất đời thường. Tranh không những ngộ nghĩnh về hình, mà phần lời cũng rất “đắt” và luôn gây nên cái cười bất ngờ cho nên ai cũng thích, xem một lần là nhớ ngay... Đó chính là sức sống mãnh liệt của Lý Toét - Xã Xệ.
Lý Toét đi bơi, bèn treo cả giày, cả quần áo lên ô sợ bị mất
Thấy người bò dưới gầm xe ô tô để sửa,
lại tưởng ô tô chẹt chết người...
Lần đầu tiên ở Việt Nam, trào phúng dân gian truyền thống từ thơ ca, hò vè, Trạng Quỳnh, Trạng Lợn, Ba Giai , Tú Xuất... được chuyển tiếp bằng biếm họa và rồi chính hai nhân vật biếm họa Lý Toét - Xã Xệ từ mặt báo lại đi vào trào phúng dân gian:
* Truyện cười “Vua... Lý Toét”: Trong một kỳ thi, ông giám khảo hỏi thí sinh: Sau khi vua Lý Thái Tổ băng
Lý Toét
hà, trò cho biết ai đã lên kế vị Lý Thái Tổ. Anh học trò bí, lí nhí thưa: Lý... Lý... Lý..., nhưng Lý gì thì anh ta chưa nhớ. Ông giám khảo tử tế nhắc khéo: Lý này bắt đầu từ chữ T. Anh học trò sướng quá reo lên: Thưa Lý Toét ạ!
* Câu đối: Bị chê là dốt, Lý Toét tức mình đi học và cũng có chút tiếng tăm. Một lần, Lý toét và Xã Xệ đánh nhau. Xã Xệ kiện lên quan, quan phán:
- Nghe đồn Lý Toét ngươi giỏi đối, ta ra một vế, nếu đối được thì tha cho.
Lý Toét :
- Bẩm quan, lời đồn mười việc chín thường đơn sai. Nhưng quan lớn đã dạy thì con cũng xin vâng ý. Mong quan lớn thương tình.
Quan :
- Giỏi, vậy nghe câu đối của ta: “Đã đánh đập đồng đội đau đớn, đệ đơn đến đây, đền đi, điều đình đâu được”.
Câu đối thực hiểm, quan lớn chắc mẩm Lý Toét thế nào cũng đầu hàng. Nào ngờ Lý Toét ứng khẩu: “Xảy xô xát, Xã Xệ xước xoàng, xin xếp xem xuống, xét xử, xí xóa xong xuôi”.
Quan nghe nức nở khen hay nên xét cho hai bên hòa giải. Xã Xệ cũng phục tài Lý Toét, không khiếu nại gì nữa.
* Nhạc hài Lý Toét: Lý Toét được đưa lên nhạc hài với lời ca như sau: Ông Lý Toét mà cắp cái ô, Đi ra phố gặp lúc mưa to, Có bác Xã Xệ mà muốn đi nhờ...
* Lý Toét xuất ngoại: Biếm họa Lý Toét & Xã Xệ còn được đăng trên các trang bìa báo Pháp Indochine, George Pisier...
* Lên sân khấu kịch: Trong kháng chiến chống Pháp, vở kịch Lý Toét và Xã Xệ rất được yêu thích. Đến những năm đầu tiên của thiên niên kỷ mới này, nhân vật hề chèo Lý Toét do nghệ sĩ hài Xuân Hinh sắm vai vẫn luôn được mọi người hoan nghênh, được lên truyền hình trong “Chương trình dành cho người hâm mộ”.
Tổng kết vụ vải thiều năm 2025, Hải Phòng ước tính giá trị thực tế thu từ sản xuất vải quả đạt khoảng 1.750 tỷ đồng; trong đó, khu vực phía Tây thành phố đạt khoảng 1.650 tỷ đồng.
Theo báo cáo của Tổng Công ty Điện lực thành phố Hà Nội, công suất tiêu thụ điện trên toàn thành phố đã chạm mốc cao nhất từ trước tới nay, đạt 5.608,6 MW vào lúc 13h42 ngày 30/7/2025.
Chiến thắng 2-1 trước SLNA đã giúp PVF giành quyền vào chung kết giải vô địch U15 QG – Cúp Acecook 2025. Đối thủ của PVF ở trận đấu cuối cùng của giải sẽ là Hà Nội, đội bóng đã vượt qua Đồng Tháp ở trận bán kết trước đó trên chấm 11m.
Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) đã triệu tập 4 cầu thủ đang thi đấu ở nước ngoài để gia nhập đội tuyển U17 quốc gia, chuẩn bị cho vòng loại AFC U17 Asian Cup 2026.
Chiều 30/7, đội tuyển U23 Việt Nam đã trở về nước sau chiến thắng 1-0 trước chủ nhà U23 Indonesia tại chung kết giải U23 Đông Nam Á 2025. Chuyến bay từ Jakarta hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất lúc 18h15, mang theo chiếc cúp vô địch danh giá cùng niềm tự hào của bóng đá trẻ Việt Nam.
Được phát hiện và ghi nhận tại các giải thưởng văn học thiếu nhi uy tín là bước khởi đầu quan trọng, giúp các tác giả trẻ có thêm động lực và tâm thế gắn bó lâu dài với văn học thiếu nhi. Tuy nhiên, để thực sự vươn lên và khẳng định dấu ấn, họ cần thêm những sự đồng hành vững chắc, đặc biệt từ các đơn vị xuất bản, như là cầu nối để tác phẩm đến gần hơn với công chúng.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, từ 17 giờ 30 phút đến 23 giờ 30 phút ngày 30/7, khu vực các tỉnh Lào Cai, Tuyên Quang, Thái Nguyên và Lạng Sơn tiếp tục có mưa với lượng mưa tích luỹ phổ biến từ 20-50 mm, có nơi trên 80 mm.
Hội nghị giao ban quảng cáo trên mạng đã diễn ra ngày 30/7, tại Hà Nội. Sự kiện do Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chủ trì cùng với sự tham dự của Hiệp hội Quảng cáo, các doanh nghiệp quảng cáo, các nền tảng số lớn...
Chiều 30/7, Trung tướng Trương Thiên Tô, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã tới thăm, kiểm tra, động viên lực lượng diễu binh, diễu hành đang luyện tập.
Vào ngày 2/8 tới, sự kiện đặc biệt vinh danh lực lượng Công an nhân dân Việt Nam sẽ diễn ra tại Hà Nội với chương trình Biểu diễn kỹ thuật & trình diễn nghiệp vụ cùng chương trình nghệ thuật đặc biệt: Bản hùng ca Công an nhân dân Việt Nam.
Xuất hiện trong chương trình Khách sạn 5 sao, dàn diễn viên và ê-kíp làm phim Mưa đỏ đã có những chia sẻ chân thật về quá trình hóa thân đầy cảm xúc vào các chiến sĩ tại chiến trường thành cổ Quảng Trị năm 1972.
Nhà báo Xuân Ba bước chân vào nghề với đôi chân sẵn sàng đi đến mọi miền của đất nước. Thế là anh đi rồi trở về cùng với những bài phóng sự - ký sự dài kỳ, chủ yếu đăng trên báo Tiền phong - nơi anh công tác.
"Việt Thắng, Công Vinh và trước đó là Lê Huỳnh Đức đã từng ra nước ngoài thi đấu rồi. Tài Em, Minh Phương, Như Thành hay Quang Thanh..., hoàn toàn có thể chứ. Họ đều là những người xuất sắc nhất ở vị trí của mình, đều là những nhà vô địch Đông Nam Á. Nhưng vấn đề của cầu thủ Việt Nam và bóng đá Việt Nam là gì?", cựu HLV trưởng ĐTQG, ông Henrique Calisto hỏi ngược lại PV Thể thao & Văn hóa, trong lần trở lại Việt Nam năm 2018.
