(TT&VH) - Thế hệ họa sĩ sau Bùi Xuân Phái đã có nhiều người theo đuổi đề tài sáng tác về Hà Nội. Dù không làm nên được một thương hiệu “Phố Phái” như họa sĩ họ Bùi, nhưng với lối đi riêng, cách thể hiện riêng, họa sĩ trẻ Vương Văn Thạo cũng đã thể hiện được cái nhìn sâu sắc về di sản Hà Nội xưa, và đã “vĩnh cửu hóa” được hồn phố, hồn người bằng dự án dài hơi mang tên “hóa thạch sống”. Một dự án nhằm làm sống lại di sản thủ đô đến muôn đời sau.
HS Vương Văn Thạo bên một “hóa thạch sống” của mình |
Với nhiều người, có lẽ tên dự án “hóa thạch sống” nghe có vẻ mâu thuẫn, bởi “hóa thạch” mang một ý nghĩa chết. Nhưng đằng sau hóa thạch là chữ “sống” thì nó lại mang một ý nghĩa khác: vì được “hoá thạch” nên những cái cổ, cũ và những cái tưởng như “chết” ấy sẽ tồn tại giữa cuộc sống hôm nay!
“Hóa thạch” để tái sinh sự sống cho di sản
Ý tưởng “hóa thạch sống” nhen nhóm trong Thạo bắt đầu từ năm 2004, nhưng đến năm 2006, anh mới có được hai ngôi nhà cổ hóa thạch. Sau khi thấy phương pháp này làm “bật lên” được ý đồ của mình, Vương Văn Thạo bắt tay vào việc “hóa thạch” 36 ngôi nhà cổ, đại diện cho 36 phố phường Hà Nội cùng hóa thạch cầu Long Biên. Tiếp theo tháng 5 vừa qua, anh làm tiếp hóa thạch 36 cổng làng, đình, ngõ thuộc Hà Nội, gần là các cổng làng, ngõ dọc phố Thụy Khuê ven hồ Tây, xa là ở các vùng Nghĩa Đô, Hoàng Mai, Đông Anh, Hà Đông...
Cách làm “hóa thạch” của anh không giống ai. Sau khi đi khảo sát, chụp ảnh, anh đắp mô hình ngôi nhà, cổng làng... bằng đất, làm khuôn slicon rồi sau đó là đổ trùm composite “trong suốt” lên để bao bọc lấy, tạo cảm giác như một khối hóa thạch, hay nói cho đúng hơn là “nhốt” những ngôi nhà cổ, cổng làng cổ trong khối màu hổ phách với hai màu chủ đạo vàng, đỏ tuyệt đẹp.
Bên cạnh những ngôi nhà là các cột điện cũng được hoá thạch, gắn biển báo tên phố hoặc đánh số nhà. Trong khối hổ phách đó, Vương Văn Thạo khéo léo đổ hóa chất nhằm tạo ra những vết nứt, vết rạn, lột tả sự mâu thuẫn trong công cuộc phát triển TP Hà Nội.
Anh tâm sự: “Điều quan trọng nhất tôi muốn khi mọi người đứng trước tác phẩm của tôi là hãy suy nghĩ về những đổi thay, về sự biến mất của những dấu vết văn hóa vật chất trong dòng chảy đô thị hóa. Qua đó hãy cùng tôi nhìn nhận về quá khứ và nghĩ tới tương lai. Hãy cùng với tôi trả lời một câu hỏi chung: con người có thể tái sinh sự sống cho di sản hay không?”
Tiếng vang trong và ngoài nước
36 ngôi nhà cổ bọc trong composite nhưng vẫn giữ nguyên được kiến trúc tổng thể cũng như dáng vẻ, sự rêu phong, cũ kỹ... của Vương Văn Thạo lần đầu tiên được triển lãm tại Trung tâm Văn hóa Pháp năm 2007 đã thu hút được rất đông công chúng. Đến với triển lãm này, người xem như được gặp, được hiện diện, được gần gũi với những biểu tượng văn hóa, những chứng tích lịch sử và những biểu trưng cho vẻ đẹp của con người Hà Nội xưa. Sau đó, bộ tác phẩm “hóa thạch sống” của Vương Văn Thạo đã lọt vào Top 10 cuộc thi APB Foundation Signature Art Prize 2008 sau khi vượt qua 34 tác phẩm quốc tế khác do Bảo tàng Mỹ thuật Singapore (SAM) tổ chức.