(TT&VH Cuối tuần) - Khi thực hiện loạt bài Di sản văn hóa Tây Nguyên, nhóm phóng viên TT&VH Cuối tuần đã về Đông Giang (trước đây gọi là huyện Hiên), một huyện vùng sâu vùng xa của tỉnh Quảng Nam, địa bàn cư trú chính của dân tộc C’tu. Ở đó, giữa rừng đại ngàn Trường Sơn, ngoài câu chuyện về Ker Tik, nghệ nhân điêu khắc của rừng xanh (xem bài trên TT&VH Cuối tuần số 16 và 17), còn có nhiều câu chuyện thú vị về nghệ thuật điêu khắc của người C’tu, trong đó đặc biệt là điêu khắc nhà mồ…
Đường vào Đông Giang, nếu chú ý, có thể thấy một nhà mồ dựng bằng gỗ nhỏ nằm lẻ loi trên triền đồi bên cạnh đường cái. Tuy chỉ nhỏ như cái lều, nhưng ngôi nhà mồ này làm bất kỳ ai cũng phải sửng sốt vì sự bề thế của phương cách cấu trúc và mật độ điêu khắc dày đặc tuyệt đẹp. Nếu như không phải trên đường nhựa, mà giữa rừng già, thì chắc người dạn dày nhất cũng phải... đứng tim vì cái màu lạnh lẽo ảm đạm của những cái đầu trâu bằng gỗ được tạc y như thật, bạc màu vì sương gió trên nóc, trên chái nhà. Cái vẻ linh thiêng làm con người phải nghiêng mình kính cẩn. Người nằm trong mồ là ai? Ai đã làm ra ngôi nhà mồ độc đáo cứ như đã đứng hàng trăm năm ở đấy? Họ vẫn còn sống hay là cũng đã đi về phía bên kia thế giới?
Nhà mồ gạch hoa - mái tôn của bố vợ chủ tịch huyện Tây Giang
Đi tìm nhà mồ trong truyền thuyết C’tu…
Chuyến đi của chúng tôi ban đầu chỉ là để tìm lại những ngôi nhà Gươl nổi tiếng của người C’tu (nhà Gươl là một công trình kiến trúc công cộng của một làng C’tu, tựa như nhà Rông ở Tây Nguyên hay ngôi đình Bắc Bộ) chứ không có ý định tìm nhà mồ. Đến khi dừng chân tại xã A Rớh để thăm nhà Gươl của ông Briu Pố, được nghe ông Pố kể mê mẩn gần một buổi tối về nhà mồ C’tu, thì mọi người nổi ý định đi tìm... nhà mồ. Theo lời ông Pố, thời trước chiến tranh chống Pháp, người C’tu làm rất nhiều nhà mồ. Nổi tiếng nhất trong số ấy là Ping Quanh Treo ở Kon K’trăng (Ping: nhà mồ. Quanh: bố. Treo: tên riêng. Nghĩa là Ngôi nhà mồ của bố anh Treo ở núi K’trăng) cách đây khoảng hơn 50 năm. Ngôi nhà mồ này rất đẹp, cơ man nào là điêu khắc, chi chít tượng lớn tượng nhỏ. Nó đẹp đến mức, theo ông Pố nói, những người già C’tu hồi đó chỉ mong nếu chết đi được an nghỉ trong ngôi nhà mồ như Ping Quanh Treo. Hỏi bây giờ những ngôi nhà mồ như thế còn không thì ông Pố lắc. Chiến tranh loạn lạc, chẳng còn thời gian nào mà làm. Làm nhà mồ thì phải làm vào thời bình, mất hàng năm mới xong. Thời binh lửa đói kém, mạng người giống như con chó con mèo, lo cho người sống chưa xong lo sao được cho người chết. Sau này khi hòa bình thì rừng cũng hết gỗ tốt, thợ giỏi...
Nhà mồ C'tu ở Đông Giang
Suốt chuyến đi, cứ hễ tạt vào ngôi nhà Gươl nào là chúng tôi lại tìm cách hỏi thăm về nhà mồ. Nhưng hầu như tất cả đều lắc đầu không biết. Họ chỉ cho chúng tôi ra xem những ngôi nhà mồ mới xây bằng gạch. Dọc đường về, chúng tôi bắt gặp một ngôi nhà mồ xây gạch hoa, mái tôn nằm ngay bên đường (đường mòn Hồ Chí Minh). Nhà mồ này có chút đặc biệt là thanh xà nóc bằng gỗ có chạm khắc hai hình ảnh: một chiếc đầu trâu bằng gỗ trên mái và một cái đầu chim Tring (chim Tring là một họa tiết quen thuộc trong điêu khắc C’tu). Ngoài ra, trên cột gạch có treo chiếc xương sọ trâu còn nguyên sừng. Hỏi thăm người qua đường mới biết rằng đó chính là mộ của bố vợ anh Briu Liếc - hiện đương là chủ tịch huyện Tây Giang. Chúng tôi nghĩ, đến mộ của bố vợ chủ tịch huyện mà điêu khắc cũng ít ỏi vậy thì chắc hết hy vọng tìm được ngôi nhà mồ truyền thống!
Chạy quanh mãi chẳng thấy, cuối cùng cái cần tìm lại ở ngay trước mắt. Trên đường về Đà Nẵng thì cả đoàn gặp mưa, phải dừng lại trú. Chợt một người chỉ tay bảo cái gì kìa! Mọi người nhìn theo thì thấy một tòa “lăng mộ gỗ” nho nhỏ xám xám thấp thoáng ngay trên triền đồi. Mặc mưa gió, tất cả chúng tôi chạy lên xem, ai cũng tấm tắc mừng rỡ vì đã tìm được ngôi nhà mồ truyền thống C’tu 100%. Đúng lúc ấy, có một đám trẻ con đi học ngang qua, hỏi thăm thì chúng bảo đó là Ping Quanh Đen (nhà mồ của bố Đen). Và thật bất ngờ nhất là, người làm ra nó khá trẻ, và ở ngay gần đấy. Tên anh ta là Briu Ngà!
(Đón xem tiếp trên TT&VH Cuối tuần số 35: Hảo hán nơi núi rừng)
XSMB 6/10: Kết quả Xổ số miền Bắc hôm nay Chủ Nhật ngày 6/10/2024 quay thưởng lúc 18h10 được trực tiếp cập nhật nhanh nhất, chính xác nhất trên giaidauscholar.com.
Xem VTV5 VTV6 trực tiếp bóng đá hôm nay ngày 6/10/2024. giaidauscholar.com cập nhật link xem trực tiếp các trận đấu thuộc Premier League, La Liga, Serie A, Ligue 1 và Bundesliga.
Cô ấy vừa cùng đội bóng của mình lên ngôi vô địch ở giải đấu trong nước sau khi kết thúc thi đấu ở AVC Club 2024 và nhận nhiều lời khen ngợi vì chi tiết đầy bất ngờ.
ĐT Trung Quốc gặp tổn thất về lực lượng trước thềm 2 trận đấu ở vòng loại World Cup trong tháng này. Điều này khiến ĐT Indonesia của HLV Shin Tae Yong có nhiều cơ hội giành chiến thắng hơn.
Ngày 5/10, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã trở lại bang Pennsylvania để vận động tranh cử sau khi bị ám sát hụt tại đây khoảng 3 tháng trước. Đồng hành cùng ông Trump lần này có tỷ phú Elon Musk.
Những người phụ nữ xinh đẹp và tài năng của ngành giải trí Đài Loan (Trung Quốc) đều đã ổn định cuộc sống, nhưng không phải ai cũng tìm thấy sự bình yên.
Tin nóng bóng đá Việt 6/10: Tiền vệ Nguyễn Thái Sơn sáng cửa đá chính dưới thời HLV Kim Sang Sik. Đội tuyển Việt Nam chọn ĐKVĐ V-League Thép Xanh Nam Định làm 'quân xanh' thi đấu ngày 9/10 tới.
Sáng 6/10/2024, tại khu vực hồ Hoàn Kiếm, Thành ủy, HĐND, UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức chương trình "Ngày hội Văn hóa vì Hòa bình"...
Trước giờ Chung kết Mister Global - Nam vương toàn cầu 2024 sẽ diễn ra tối nay (6/10) tại Thái Lan, Cao Quốc Thắng giới thiệu trang phục dân tộc ấn tượng mà anh đem tới cuộc thi.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, ngày và đêm 6/10, khu vực từ Đà Nẵng đến Bình Thuận, Tây Nguyên và Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to với lượng mưa từ 15-30 mm, cục bộ có nơi trên 70 mm; thời gian mưa dông tập trung vào chiều tối và đêm.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 6/10, rạng sáng 7/10 - giaidauscholar.com cập nhật nhanh và chính xác nhất lịch thi đấu và trực tiếp bóng đá Cúp C1 châu Á nữ, Ngoại hạng Anh, La Liga, Serie A, Bundesliga, Ligue 1.
HLV Mikel Arteta của Arsenal đã vô tình để lộ những ghi chú chiến thuật chi tiết trước trận đấu với Southampton, bao gồm cả những "nguyên tắc" cụ thể để đối phó với đối thủ.
Liverpool đang đối mặt với một vấn đề nan giải khi thủ môn số một Alisson Becker dính chấn thương gân kheo, dự kiến sẽ bỏ lỡ ít nhất trận đấu quan trọng với Chelsea sau kỳ nghỉ quốc tế.