Đoàn Chuẩn: Hào hoa & chuyện đời hư thực

20 năm trước, Đoàn Chuẩn khi đó 70 tuổi đã đến Nhà hát Lớn Hà Nội để dự đại hội của Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Nay, khi ông không còn nữa, cũng tại Nhà hát Lớn tối 21/6 diễn ra đêm nhạc mừng sinh nhật ông 90 tuổi, mang tên một ca khúc đầy kỷ niệm Gửi người em gái miền Nam.

Nghệ sĩ guitar Hawaii Đoàn Đính, con trai thứ của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, cho biết gia đình sẽ tổ chức đêm nhạc Đoàn Chuẩn hàng năm, bắt đầu từ năm nay. Đầu năm nay, gia đình con cháu Đoàn Chuẩn đã chuyển từ Montreal, Canada về sống tại Hà Nội, trở lại căn nhà cũ ở phố Cao Bá Quát, nơi nhạc sĩ sống mấy chục năm trời. Riêng gia đình người con trai cả, Đoàn Chính, vẫn còn ở Canada. “Về đây vui hơn mà” - ông Đoàn Đính nói. Nói về cuộc sống của gia đình hiện tại, ông Đính không nhắc đến từ “giàu có”, ông chỉ nói “Chúng tôi đang sống tốt” dù người cha là thiếu gia nức tiếng đất Bắc, con trai của chủ hãng nước mắm Vạn Vân danh giá một thời.

Nhắc lại quá khứ, Đoàn Chuẩn cũng được biết đến như một công tử phiêu lưu trong tình yêu. Nhiều bài báo, cuốn sách trích dẫn lời kể của người cùng thời về cuộc tình của ông với các danh ca Mộc Lan, Thanh Hằng sắc nước hương trời. Có những tình tiết đáng chú ý: Đoàn Chuẩn đã bỏ ra một số tiền lớn tặng cho người đẹp mỗi ngày một bó hoa tươi thắm trong suốt 3 năm trời. Hay chuyện ông đưa người đẹp đi chơi Đồ Sơn tại bãi biển dành cho giới thượng lưu, thuê ô che nắng cho xe hơi, xe chạy đến đâu tính tiền đến đó, mà ông cho xe ra tận mép nước để nàng không phải đi bộ. Mới đây nhất, nhà thơ Nguyễn Bảo Sinh, từng là học trò guitar Hawaii của Đoàn Chuẩn, kể chuyện từng chứng kiến cảnh người thầy ân ái với ca sĩ Thanh Hằng trong ngôi nhà ở phố Chợ Gạo, nhìn từ phố Ô Quan Chưởng thấy rất rõ. Năm đó, nhà thơ khoảng… 10 tuổi, còn chưa theo học thầy Đoàn Chuẩn.

Tuy nhiên, trước bạn bè và người hâm mộ trong buổi tiệc gia đình được tổ chức đúng ngày sinh của Đoàn Chuẩn (hôm 15/6 mới đây), nghệ sĩ Đoàn Đính lên tiếng phủ nhận những giai thoại về người cha. “Tất cả là thêu dệt. Ông tính nghệ sĩ nhưng cũng có giới hạn. Người ta mến mộ ông quá nên thêu dệt nên chuyện yêu đương phiêu lưu vậy thôi. Sinh thời ông không hề kể về những chuyện này. Riêng chuyện tặng hoa hồng tôi cho là tưởng tượng, cha tôi không nhiều tiền đến thế đâu. Chuyện đi Đồ Sơn thì có thật, nhưng không ghê gớm đến như người ta nghĩ, không khác gì chuyện gửi xe hơi thời nay cả. Nhưng tôi thừa nhận thế này, sinh thời ông có những tình cảm mang đến nguồn cảm hứng mãnh liệt giúp ông viết nên những bản tình ca say đắm. Nếu đó chỉ là tình cảm tưởng tượng thì không thể nào chân thực và có sức sống trong lòng người đến thế. Đó là cái tài và cái duyên của cha tôi, tôi vẫn thường nói đùa là nếu tôi có 10 bóng hồng trong đời thì cũng không thể nào sáng tác được như ông”.

Nhưng dường như hư hay thực những câu chuyện đó giờ không quan trọng nữa. Nổi tiếng đến như Đoàn Chuẩn thì giai thoại cũng trở thành một phần không thể tách rời của cuộc đời.

Bản nhạc Thuở trâm cài viết ngược

Người cháu họ của nhạc sĩ, chị Đoàn Quỳnh Hoa, năm ngoái vừa có công phát hiện ra bản nhạc bolero duy nhất của ông, Thuở trâm cài, năm nay chị giới thiệu cả một giai thoại phía sau bài hát này. Nữ học trò xinh đẹp Bùi Bạch Liên là người được nhạc sĩ Đoàn Chuẩn viết tặng ca khúc Thuở trâm cài. Bùi Bạch Liên về sau trở thành kỳ nữ một đời theo đuổi cây đàn guitar Hawaii, hiện là Chủ tịch câu lạc bộ “Đêm Hawaii Hà Nội”. Bà Liên theo học thầy Đoàn Chuẩn từ năm 1966 đến 1968, một thời kỳ khó khăn, đất nước chìm trong khói lửa chiến tranh. Trong số học sinh ít ỏi của thầy, chỉ có Bùi Bạch Liên là học trò nữ duy nhất còn trụ lại được nên thầy rất quý.

Bà Liên kể lại: “Một lần tôi đạp xe từ Văn Điển về Hà Nội để theo lớp học ngày Chủ nhật, khi tan lớp, thầy giữ tôi lại và lấy ra bản nhạc ra tặng riêng tôi. Đó là bản nhạc bolero rất hay, ca từ đẹp trong sáng. Tôi dò mãi mà không chơi được nên đợi đến Chủ nhật sau để được thầy dạy. Lòng tôi rất kính yêu thầy. Vì bản nhạc thầy bảo dành tặng tôi nên tôi giữ kín, không tiết lộ cho ai cả. Nay tôi hiểu rằng ai cũng đến lúc ra đi, nên mang bản nhạc tặng lại cho Quỳnh Hoa, may mắn là cháu cũng thể hiện rất hay bài hát này”.

Trong hôm kỷ niệm sinh nhật, nghệ sĩ Bùi Bạch Liên mang đến kỷ vật độc đáo: bản phóng to của bản nhạc Thuở trâm cài được nhạc sĩ Đoàn Chuẩn viết ngược cả nốt nhạc lẫn ca từ, phải soi gương mới đọc được.

Nhà sử học Dương Trung Quốc bày tỏ cảm nghĩ: “Tôi ghi nhận những gì chị Liên kể là một sự thật rất đáng quý, lâu nay được giấu kín. Có thể giới trẻ ngày nay không quen lắm với việc viết chữ ngược nhưng với thế hệ chúng tôi, đây là điều cực kỳ thân quen. Chúng tôi thậm chí còn viết chữ ngược đứng. Thật xúc động khi được nghe câu chuyện về một tác phẩm xuất hiện rất muộn của Đoàn Chuẩn”.

Mi Ly
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần