Góc nhìn 365: Sách, trẻ em và lòng nhân ái

(giaidauscholar.com) - Cuối tuần trước, sau lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ tư, nhà văn Nguyễn Quang Thiều lại khiến bè bạn và độc giả ấm lòng bằng những chia sẻ trên trang cá nhân.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều: Giải Tác giả Trẻ là 'vườn ươm' cho văn học

“Ở hiện tại, họ là những nhà văn trẻ nhưng 10 năm sau sẽ khác, và nhiều năm sau nữa, họ sẽ là chủ nhân chính của văn học Việt Nam. Cho dù thế hệ chúng tôi bây giờ muốn hay không thì nó vẫn phải đến..."

Ông giành giải B với Chuyện của anh em nhà Mem và Kya, cuốn sách viết từ cuộc trò chuyện với những đứa cháu mang tên Mem, Kya của mình. Để rồi, toàn bộ số tiền thưởng được tác giả thay mặt 2 cháu chuyển tặng cho một số trẻ em cùng tuổi ở TP.HCM vừa mất cha mẹ vì dịch Covid-19.

Như lời nhà văn, món quà ấy không nhiều về vật chất, nhưng là tình cảm của hai cháu – những người đang may mắn hơn rất nhiều những đứa trẻ cùng tuổi phải sống thiếu cha mẹ tới hết đời. 

“Sau này Mem, Kya lớn lên, tôi sẽ nói: Các cháu đã biết chia sẻ với thiệt thòi, mất mát của những người bạn cùng trang lứa, các cháu hãy tiếp tục sống với tình thương yêu và sự chia sẻ với đồng loại của mình. Nếu không, cuộc đời các cháu chẳng có ý nghĩa gì cả” - nhà thơ chia sẻ thêm - “Bởi, khi con người biết chia sẻ với nhau thì thế giới sẽ trở nên đầy đủ và ấm áp, cho dù vật chất vẫn chỉ có từng ấy”.

Sách viết về các cháu, nên như lời tác giả, ông cảm thấy giải thưởng lần này như được trao cho tuổi thơ của chính mình. Và nếu tìm hiểu thêm về Chuyện của anh em nhà Mem và Kya, sẽ biết thêm một thông tin thú vị: Cuốn sách từng được đề xuất trao giải Dế Mèn năm ngoái do Thể thao & Văn hóa tổ chức.

Thời điểm ấy, tuy 6/7 thành viên của Hội đồng giám khảo đều bỏ phiếu thuận để trao giải thưởng lớn nhất - Hiệp sĩ Dế Mèn - cho Nguyễn Quang Thiều với tư cách là tác giả của cuốn Chuyện của anh em nhà Mem và Kya, nhưng ông Thiều - với tư cách là vị giám khảo còn lại - vẫn nhất quyết từ chối giải thưởng và không tự bỏ phiếu cho mình.

Như tâm sự, đó là giải thưởng mà ông mong mỏi và chờ đợi từ rất lâu, khi nó gắn với việc sáng tác cho thiếu nhi. Tuy nhiên, ông vẫn chọn rút lui để đề cao sự minh bạch (dù Quy chế giải Dế Mèn không cấm giám khảo có tác phẩm được đề cử vào giải), cũng như tạo uy tín cho giải Dế Mèn trong tương lai.

Bây giờ, rồi cũng tới lúc Chuyện của anh em nhà Mem và Kya được tôn vinh theo cách xứng đáng với giá trị thật của nó. Và phần nào, cách chia sẻ giải thưởng của ông Thiều vẫn lại khiến người ta nhớ về giải Dế Mèn năm ngoái. Khi ấy, người được giải Hiệp sĩ Dế Mèn - nhà văn Nguyễn Nhật Ánh - cũng dành tặng tiền thưởng cho quỹ chung của giải, với hy vọng Ban tổ chức trong tương lai có thể trao giải thưởng cao hơn, hoặc mở rộng nhiều giải thưởng hơn, cho những sáng tác hướng tới trẻ thơ.

***

Cần nhắc lại, cùng với tác phẩm của nhà văn Nguyễn Quang Thiều, 6 đầu sách viết cho thiếu nhi khác cũng được tôn vinh tại Giải thưởng Sách Quốc gia năm nay. Thậm chí, Chang hoang dã - Gấu của NXB Kim Đồng - cuốn sách gửi tới các độc giả nhỏ tuổi thông điệp đầy ý nghĩa về tình yêu với động vật và thiên nhiên - còn là 1 trong 2 đầu sách giành giải A của năm 2021.

Có thể, kết quả ấy gắn với thực tế: Mảng sách thiếu nhi ngày càng được các đơn vị xuất bản quan tâm và đầu tư thực hiện. Nhưng xa hơn, cũng phải nói thêm: Với trẻ thơ, sách luôn là một món ăn quan trọng và cần thiết nhất, để các em có thể sớm tiếp cận với những bài học về lòng nhân ái, cũng như các hệ giá trị đạo đức của con người.

Và, sau một năm vốn dĩ có nhiều u ám vì bệnh dịch, niềm vui từ những câu chuyện như thế càng khiến chúng ta tin rằng giữa muôn khó khăn, con người vẫn có thể tạo ra những niềm vui từ những điều tốt đẹp. Và 1 trong những điều tốt ấy, như lời nhà văn Nguyễn Quang Thiều, chính là một thực tế: Ở mọi hoàn cảnh, sách sẽ không bao giờ rời bỏ con người.

Trí Uẩn