Những đổi thay trên vùng đầm phá Tam Giang: Khai thác tốt hệ đầm phá Tam Giang

(giaidauscholar.com) - Để bảo tồn và khai thác tốt hệ đầm phá, Tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế đã có Nghị quyết 06 - NQ/TU của về phát triển kinh tế biển và đầm phá tầm nhìn đến 2020; bao gồm việc xây dựng bảy chương trình dự án trọng điểm: Phát triển khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô; phát triển du lịch ven biển và đầm phá; đánh bắt, nuôi trồng, chế biến thủy sản và dịch vụ hậu cần nghề cá; bảo tồn gien, bảo vệ môi trường biển và đầm phá; tái định cư và xóa đói, giảm nghèo dân thủy diện, ven biển và những vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng của thiên tai; sắp xếp nò sáo và chuyển nghề trên đầm phá Tam Giang - Cầu Hai; phát triển nông nghiệp toàn diện, trọng tâm là thủy lợi, đê điều.

• Với biển Quảng Ngạn và phá Tam Giang
• Lần đầu tiên có lễ hội “tôn vinh” phá Tam Giang

Trước mắt, tỉnh Thừa Thiên - Huế tập trung đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và công tác phòng, tránh thiên tai. Về giao thông, ngoài hệ thống các cầu qua phá Tam Gaing - Cầu Hai, tỉnh ưu tiên xây mới, nâng cấp hình thành 2 tuyến giao thông trục dọc trong vùng gồm: tuyến Quốc lộ 49B ven biển, tuyến đường Tây phá Tam Giang - Cầu Hai; hoàn thành xây dựng hệ thống giao thông rẽ nhánh đến các xã ven phá; xây mới các bến thuyền, cảng du lịch nội đầm phá, ven biển.

Về thủy lợi, tỉnh hoàn thành hệ thống hồ Thủy Yên - Thủy Cam, hệ thống thủy lợi vùng Ninh - Hòa - Đại; hệ thống cấp nước sản xuất Quảng Công - Quảng Ngạn; nâng cấp các hồ, đập, trạm bơm cho vùng cát; kiên cố hóa hệ thống đê biển; nâng cấp hệ thống đê Đông - Tây phá; nâng cấp hệ thống đê sông Đại Giang - Thiệu Hóa, đê bao đồng, đê nội đồng.

Đáng chú ý, cảng nước sâu Chân Mây đã đón được tàu chuyên dụng sức chở hơn 30.000 tấn và tàu khách du lịch hơn 2.000 khách. Ðến nay, đã có 33 dự án đầu tư lớn trong và ngoài nước được cấp giấy chứng nhận đầu tư và đang xây dựng với tổng vốn đầu tư hơn 1,9 tỷ USD tại Chân Mây - Lăng Cô. Điển hình là khu du lịch Laguna Huế có tổng số vốn đầu tư 875 triệu USD đã hoàn thành và đưa vào hoạt động.

Các điểm du lịch sinh thái được đưa vào khai thác phục vụ khách trên phá Tam Giang, rú Chá, sinh thái biển đảo Sơn Chà nhờ kết hợp được khai thác và bảo về môi trường. Tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng đã thành lập 86 chi hội nghề cá, thu hút trên 7.000 hội viên tham gia; trong đó, có 50 chi hội nghề cá hoạt động trên lĩnh vực nuôi trồng và khai thác thủy sản trên đầm phá Tam Giang - Cầu Hai. Đến nay, có 47 chi hội nghề cá được trao quyền khai thác thủy sản với diện tích hơn 17.000 ha, chiếm gần 73% diện tích mặt nước đầm phá; 3 chi hội nghề cá biển được giao quyền quản lý mặt nước vùng biển gần bờ. Hoạt động sinh kế của hội viên gắn liền với hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai và vùng bờ ven biển.

Nổi bật, sau khi được giao quyền quản lý mặt nước, toàn tỉnh đã thành lập được 23 khu bảo vệ thủy sản với tổng diện tích là hơn 614 ha chiếm 2,79% diện tích đầm phá; trong đó, có 18 khu bảo vệ thủy sản đã được đầu tư xây dựng hoàn thiện các trụ mốc ranh giới. Đây là kết quả của sự nỗ lực phối hợp của chính quyền, ban ngành địa phương và cộng đồng ngư dân, với vai trò hết sức quan trọng của hội nghề cá. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, hoạt động xây dựng các khu bảo vệ thủy sản đã góp phần gìn giữ các loài thủy sản trên hệ đầm phá có nguy cơ cạn kiệt, bảo vệ các hệ sinh thái và phục hồi các hệ sinh thái đã và đang dần biến mất trước nguy cơ biến đổi khí hậu.

Các khu bảo vệ thủy sản hình thành giao cho cộng đồng bảo vệ quản lý trên cơ sở từ sự quan tâm lớn của tỉnh, sự tài trợ kinh phí của các tổ chức, đơn vị trong và ngoài nước thông qua Hội Nghề cá tỉnh. Những khu bảo vệ ra đời trong thời gian ngắn đã mang lại hiệu quả, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, khoanh vùng bảo vệ thủy sản, tạo sinh kế bền vững cho ngư dân. Tại Khu bảo vệ thuỷ sản Cồn Cát thuộc xã Điền Hải, huyện Phong Điền trước khi thành lập, nguồn lợi thủy sản đã cạn kiệt do lối đánh bắt tự nhiên. Trong vài năm trở lại đây, 66 hộ ngư dân thôn 8, xã Điền Hải đã chấp hành nghiêm túc những quy định về đánh bắt thủy sản trên phá Tam Giang.

Huyện Phú Vang kết hợp tốt các mô hình nuôi trồng thuỷ sản, đạt sản lượng thu hoạch 1.481 tấn tôm, 317 tấn cá, 87,9 tấn cua và ghẹ, là địa phương đi đầu trong phong trào đa dạng các đối tượng nuôi trồng thuỷ sản để tăng hiệu quả sản xuất trên cùng một diện tích của tỉnh Thừa Thiên - Huế. Xã Vinh Hưng (huyện Phú Lộc) có 1.618 hộ, thì có tới hơn 600 hộ làm nghề nuôi tôm. Hàng năm, Vinh Hưng có tới 350 ha nuôi tôm, sản lượng thu hoạch đạt 190 tấn, lãi hơn 4 tỷ đồng. Nhiều hộ nuôi tôm thâm canh cho năng suất cao. Điển hình hộ anh Trần Đình Quang, thả tôm nuôi trên 5 hồ có tổng diện tích 3ha, cho thu hoạch lãi hơn 60 triệu đồng/vụ. Hộ các ông Huỳnh Minh Đổi, Trần Tâm cũng cho thu nhập hàng chục triệu đồng.

Với biển Quảng Ngạn và phá Tam Giang

Ở Huế, có một tour sáng đi chiều về đưa khách đến cảnh quan thiên nhiên hoang sơ: bãi biển Quảng Ngạn và phá Tam Giang.

Chi hội nghề cá Điền Hải (huyện Quảng Điền) được sự hỗ trợ của Chi cục Bảo vệ Nguồn lợi thuỷ sản Thừa Thiên - Huế hướng dẫn về phương pháp bảo vệ, bảo tồn và tái tạo nguồn lợi thuỷ sản, trong đó có thả một lượng lớn cá dìa giống vào môi trường tự nhiên. Việc bảo vệ nghiêm ngặt khu bảo vệ thuỷ sản tạo điều kiện các loại thảm thực vật, rong, cỏ… phát triển tốt, đây chính là nguồn thức ăn và là nơi trú ẩn của cá dìa. Kết quả sau mỗi vụ thu hoạch, cộng đồng ngư dân địa phương quanh khu bảo vệ thủy sản Cồn Cát đã thu lợi được vài trăm triệu đồng. Ngư dân xã Điền Hải còn đứng ra thành lập đội tự quản để bảo vệ bình yên và môi trường cho phá Tam Giang, xử lý nhiều trường hợp thuyền khai thác hủy diệt thuỷ sản từ nơi khác đến hoạt động trên phá Tam Giang.

Chủ tịch Hội nghề cá tỉnh Thừa Thiên - Huế Nguyễn Lương Hiền cho biết, việc giao diện tích mặt nước vùng đầm phá Tam Giang - Cầu Hai cho ngư dân quản lý, khai thác đã góp phần phát huy tối đa vai trò của cộng đồng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và sinh kế của ngư dân vùng đầm phá. Thời gian tới, Hội nghề cá tiếp tục tỉnh tiếp tục phát huy là tổ chức xã hội nghề nghiệp, đóng vai trò nòng cốt trong việc tập hợp những người làm nghề cá và chủ thể bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường đầm phá Tam Giang - Cầu Hai. Tăng cường phối hợp giữa các ban, ngành địa phương với chi hội nghề cá, ngư dân trong việc quản lý và huy động các nguồn lực xã hội phục vụ quản lý đầm phá...

TTXVN/Quốc Việt