Lưu Huỳnh & Victor Vũ: Đường dài mới biết ngựa hay

Ba năm sau, Lưu Huỳnh cho ra mắt bộ phim tiếp theo Huyền thoại bất tử, tiếp tục khai thác (sở trường?) chất mê lô dù nó có vẻ là một bộ phim võ thuật. Kịch bản thiếu chặt chẽ, xây dựng biểu tượng không tới, dựng phim lê thê thiếu tiết chế (đã bộc lộ khá rõ trong Áo lụa Hà Đông) và thiếu thuyết phục khi chọn Dustin Nguyễn, một diễn viên tuổi trung niên cho nhân vật một thằng khờ tầm trên dưới 20 khiến bộ phim tiếp theo của Lưu Huỳnh rơi vào trường hợp “dở ông dở thằng”: không đủ hấp dẫn để lôi kéo khán giả tới rạp nhưng lại khó có thể để coi nó là một bộ phim nghệ thuật, dù nó “ăn” khá nhiều giải tại Cánh diều vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam.

Xem hai bộ phim nói trên, thấy Lưu Huỳnh luôn thể hiện tay nghề và sự đầu tư kỹ càng của một đạo diễn nghiêm túc, đặc biệt là về mặt kỹ thuật. Phim của anh cũng thường có những hình ảnh mang tính biểu tượng điện ảnh cao (dù đôi khi chưa tới) và đặc biệt là luôn giàu cảm xúc. Nhưng tổng thể luôn thiếu vắng một cái gì đó (sự quyết liệt và cực đoan chăng?) để trở thành một bộ phim hay.

Thêm 3 năm nữa, Lấy chồng người ta ra mắt. Cái nhịp đều đặn ba năm một phim không nhanh cũng không chậm, nhất là với những đạo diễn làm phim có hơi hướng nghệ thuật.

Nhưng ở bộ phim thứ ba này đã cho thấy một Lưu Huỳnh khác hẳn, đặc biệt là tư duy trong kịch bản và ngôn ngữ điện ảnh của anh. Trong một bài phỏng vấn, Lưu Huỳnh cho biết anh viết kịch bản phim này chỉ trong 11 ngày! Có lẽ đây là thời gian viết kịch bản ngắn “kỷ lục” của một đạo diễn điện ảnh. Xem phim thì thấy thời gian 11 ngày cho việc viết kịch bản của Lưu Huỳnh có lý: câu chuyện khá đơn giản, tập trung về 3 con người trên bối cảnh là những chiếc nhà thuyền vừa trôi nổi vừa tù đọng. Nhưng thực ra, có một thời gian dài hơn mà Lưu Huỳnh không nói ra - cho những chuyển biến trong tư duy về ngôn ngữ điện ảnh của anh: sự thay đổi từ mê lô sang bạo lực, từ cái nhìn đậm màu duy cảm trong hai bộ phim trước sang duy lý và đôi khi cực đoan trong bộ phim này.

Với 90% bối cảnh diễn ra trên những chiếc nhà thuyền ở làng nổi La Ngà và sử dụng hầu hết những cú quay cận, Lưu Huỳnh tha hồ khai phá đời sống tù đọng của ba nhân vật: Lụa và Khánh, một đôi vợ chồng hiếm muộn con và Linh, một gã đàn ông cô độc bị vợ con bỏ. Lụa vì khao khát một đứa con mà ngoại tình với Linh. Nhưng khi đứa con ra đời, Linh lại “trở mặt” và đòi lại đứa con cho bằng được. Và bi kịch bắt đầu xảy ra giữa ba nhân vật này…

Sau phần mở dẫn dắt câu chuyện, phần chính của bộ phim trôi đi với sự bế tắc: những chi tiết rời rạc và đôi khi lủng củng; diễn biến tâm lý của nhân vật là sự lặp lại đến mỏi mệt của Lụa cam chịu, Khánh chịu đựng và chấp nhận. Chỉ có Linh là càng lúc càng dữ dội với những trận đòn thù nhuốm màu bạo lực. Cách xây dựng nhân vật Linh là một sự đột phá của Lưu Huỳnh. Hình ảnh Linh hóa trang thành ông Thần tài ngày ngày đi bán vé số vừa hài hước vừa có chút giễu nhại. Trong cuộc đời thực, anh ta là một kẻ thất bại toàn tập, khi hóa trang thành ông Thần tài đi bán vé số, ít ra anh ta còn tự thấy mình mang đến hy vọng hay may mắn cho người khác. Nhưng một mục đích khác thực dụng hơn: anh ta bán được nhiều vé số hơn dưới bộ dạng Thần tài. Việc giúp Lụa có được đứa con cũng có một mục đích thực dụng ngay từ đầu: kéo Lụa và đứa con về với mình, nhưng khi biết Lụa có con chỉ vì yêu chồng, Linh “trở mặt” thành một kẻ côn đồ và không ngừng ra tay tàn bạo với vợ chồng Lụa. Linh của Thái Hòa là một kẻ đa nhân cách và thoái hóa về tâm hồn. Và cái kết đẫm màu bạo lực của Lưu Huỳnh là một sự giải thoát chính đáng cho cả ba nhân vật này...

Lấy chồng người ta của Lưu Huỳnh có vẻ là một bộ phim chia rẽ khán giả, nhiều người thích nó, nhiều người khác lại thấy nó quá mệt mỏi, quá cực đoan và phi lý. Nhưng dường như Lưu Huỳnh đã qua thời kỳ chiều lòng khán giả. Ở bộ phim này, tôi thấy ở anh chất dị biệt trong việc khai phá thế giới nội tâm của nhân vật khá tương đồng với một đạo diễn quái kiệt của điện ảnh Hàn Quốc: Kim Ki-duk.

Victor Vũ: Nghệ sĩ xiếc

Victor Vũ từng có 2 bộ phim dài tại Mỹ trước khi về Việt Nam làm phim. Cả hai đều có hơi hướng kinh dị kiểu tâm linh: Buổi sáng đầu năm (2003) và Oan hồn (2004). Với 2 bộ phim này, dù khá chắc tay về thể loại nhưng vẫn có cảm giác rất rõ là đạo diễn không hiểu lắm về đời sống tâm lý của người Việt, giống như nhiều đạo diễn Việt kiều khác.

Năm 2009, Victor Vũ chính thức giới thiệu bộ phim đầu tiên của anh tại Việt Nam: Chuyện tình xa xứ - một bộ phim lãng mạn hài đúng nghĩa. Và chỉ trong vòng 3 năm sau, Victor Vũ tấn công dồn dập vào thị trường điện ảnh Việt với 4 bộ phim nữa và không bộ phim nào lặp lại về thể loại: Giao lộ định mệnh thuộc thể loại kinh dị mang hơi hướng Alfred Hitchcock; Cô dâu đại chiến đích thị là phim hài tình cảm với đầy đủ mảng miếng của thể loại này; Thiên mệnh anh hùng là một bộ phim hành động dã sử; và bộ phim mới nhất Scandal là sự pha trộn cao tay giữa các thể loại, từ tâm lý đến kinh dị và đoạn kết là bạo lực đẫm máu.