LHP Cannes: Cơn địa chấn mang tên 'Chuyện tào lao'

(giaidauscholar.com) - Tháng 5/1994, Nelson Mandela tuyên thệ nhậm chức để trở thành tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi. Cùng tháng 5, đường hầm xuyên biển Manche nối giữa Anh và Pháp đi vào hoạt động. Nhưng tháng đó còn có một sự kiện đáng chú ý khác, chính xác là một cơn địa chấn trong lĩnh vực văn hóa, khi phim Pulp Fiction được trình chiếu lần đầu tại LHP Cannes.

Nhà phê bình phim Anne Thompson vẫn còn nhớ rằng Pulp Fiction (Chuyện tào lao) được chiếu khai mạc vào 8h30 sáng. Năm ấy cô đang ở trong trung tâm triển lãm hội nghị Palais des Festivals, nơi tổ chức LHP Cannes, với tư cách nhà báo của tờ Entertainment Weekly. Cô đang trông chờ một buổi chiếu phim vui vẻ tại LHP, không ngờ đã được chứng kiến một hiện tượng gây sốc với Pulp Fiction.

Kỳ tích của một phim độc lập

Và không chỉ Thompson mới bị sốc. Phản ứng do Pulp Fiction tạo ra nhanh chóng lan truyền trong giới phê bình và chẳng mấy chốc, người ta nói rằng phim đã "tái sáng tạo" thể loại phim găngxtơ, phim mang đề tài tội phạm, theo những cách thức gây kinh ngạc.

Tại Cannes, phim đã giành giải Cành cọ vàng cao quý nhất. Trong những tuần tiếp theo, khi phim đi tới các LHP khác và được tung ra rạp, nó đã nhận được vô số lời khen ngợi tấm tắc. Lúc tới LHP New York, hoạt động trình chiếu khai mạc sự kiện của phim đã phải tạm dừng vì sự cố.

David Ansen, nhà phê bình phim của tờ Newsweek nhớ lại: "Có người bị ngất và bác sĩ phải tới hỗ trợ. Họ đã chiếu lại bộ phim, từ đoạn nhân vật do John Travolta thủ vai cầm kim tiên đâm thẳng vào tim để cứu nhân vật của Uma Thurman thủ diễn và đám đông đã vỗ tay rầm rầm".

Nhưng như nhà báo Steven Garrett của tờ New York Observer hồi tưởng, nhiều khán giả đã cho rằng đây (màn ngất xỉu) chỉ là chiêu quảng bá của các nhà sản xuất phim. "Mọi người đều tin rằng nhà sản xuất Harvey Weinstein đã làm giả sự kiện đó nhằm khiến màn chiếu ra mắt trở thành sự kiện đáng nhớ" - ông nói.  

Dù Weinstein "diễn" hay không, có một thực tế là Pulp Fiction đã trở thành bộ phim ăn khách khủng khiếp, bất chấp việc nó là phim độc lập, không được sự hỗ trợ của các hãng phim lớn. Phim thu về doanh số hơn 200 triệu USD trên toàn cầu.

Cách mạng hoạt động làm phim

Pulp Fiction gồm 3 câu chuyện chủ đạo, được chia làm 7 phần, xoay quanh một nhóm các nhân vật thuộc về thế giới ngầm, sống trong khung cảnh tội phạm ở Los Angeles. Họ gồm John Travolta và Samuel Jackson trong vai các tay anh chị, Uma Thurman là vợ của ông trùm tội phạm và Bruce Willis thủ vai một tay quyền Anh đã cao tuổi. Rất nhiều thời lượng trong phim được dành cho các cuộc hội thoại và độc thoại, bộc lộ khiếu hài hước của nhân vật và quan điểm của họ về cuộc sống.

Bộ phim đã tác động mạnh tới khung cảnh văn hóa pop khi đó. Nó có một phần âm thanh hết sức ấn tượng, kỹ thuật quay phim xuất sắc và lời thoại rất thông minh. Phim chiếm được cảm tình của nhiều khán giả trẻ, những người thấy nó như một món cocktail thú vị, dễ gây say.

“Cảm giác giống như bạn vừa thấy thứ gì đó mang tính cách mạng trong hoạt động làm phim ở Mỹ" - fan phim ảnh Frank Powers sống ở New York chia sẻ. Anh mới ở trong độ tuổi 20 khi lần đầu xem Pulp Fiction và rất ấn tượng với cách Tarantino làm phim. “Ông chỉ tập hợp nhiều yếu tố gây ảnh hưởng đã tồn tại trong điện ảnh vào phim của mình" - Powers nhận xét - "Nhưng cái cách ông gắn kết các yếu tố đó mới là điều khán giả chưa từng được chứng kiến trước đây".

Theo giới phân tích, yếu tố chủ chốt dẫn tới thành công ấn tượng của Pulp Fiction chính là cảm giác tươi mới mà nó mang lại. Ken Dancyger, giáo sư điện ảnh và truyền hình tại Đại học New York chỉ ra một trong những sự mới mẻ là lối thay đổi trạng thái hết sức đặc biệt mà Tarantino đã làm trong phim. “Ông ấy có xu hướng chuyển đột ngột từ hài hước sang hoàn toàn bạo lực, như một thủ pháp gây sốc" - ông đánh giá.

Pulp Fiction còn mang tới các nhân vật nhận được sự đồng cảm từ khán giả, dù những nhân vật này rất bạo lực. "Phim nhân bản hóa nhân vật bạo lực và pha trò với thể loại phim thấm đẫm yếu tố bạo lực này" - Dancyger nói thêm.

Một tượng đài khó lật đổ

Tất nhiên không phải ai cũng bị Pulp Fiction chinh phục. Nhà phê bình Kenneth Turan của tờ Los Angeles Times là một trong vài tiếng nói chống đối. "Việc vừa làm tác giả kịch bản, vừa đạo diễn dường như đã gây áp lực lớn" - ông viết - "Một số đoạn tạo cảm giác tuyệt vọng trong sáng tạo, của một người sợ mất đi danh tiếng đang tìm mọi cách để làm tổn thương cảm xúc của khán giả”.

Một số nhà phê bình khác đánh giá bộ phim là hời hợt, nông cạn, nhưng được bồi đắp bằng các tiểu tiết khiến nó trông có vẻ đặc biệt, sâu sắc. Tuy nhiên theo Dixon, những kẻ đưa ra nhận xét "nông cạn" đã bỏ qua chiều sâu rất lớn hiển hiện tại kịch bản phim, trong những lời thoại. "Đó là những lời thoại hay nhất mà Tarantino từng viết ra" - ông nói.

Ngoài ra Tarantino còn bị chỉ trích vì nghệ thuật hóa bạo lực và đưa nó vào hoạt động làm phim dành cho đại chúng. Nhưng các fan của ông sẽ khó chấp nhận được những chỉ trích kiểu này. "Tôi không trách Quentin Tarantino được, đặc biệt khi trước đó 20, 30 năm đã có những nhà làm phim như Sam Peckinpah, từng thiết lập tiêu chuẩn bạo lực trong phim ảnh mà tới nay vẫn chưa có kẻ nào vượt qua được"- Stephen Garrett nhận xét.

Dù khen hay chê, không phủ nhận được thực tế Pulp Fiction đã tác động tới cả một thế hệ các nhà làm phim, những người muốn học theo phong cách Tarantino. Đã có vài bộ phim nhái theo Pulp Fiction xuất hiện. Nhưng trong con mắt các fan của Tarantino, các phim đó sẽ không bao giờ có được sự tuyệt hảo của Pulp Fiction.

“Anh có thể nêu ra một danh sách các bộ phim đã chịu ảnh hưởng bởi Pulp Fiction, tuy nhiên các phim này chưa từng tiến gần phim gốc về độ tỏa sáng" - Thompson nói - "Thời điểm Pulp Fiction mới ra mắt không ai nghĩ nó lại gây ảnh hưởng lớn tới thế, sẽ có tác động lên tất cả các bộ phim theo chân nó".

Tường Linh (theo BBC)
Thể thao & Văn hóa