Biệt điện Trần Lệ Xuân & những điều chưa biết về Ngô Đình Nhu
26/10/2008 15:41 GMT+7 | Thế giới
(TT&VH Cuối tuần) - Đã có hàng trăm bài viết, cuốn sách và công trình nghiên cứu về chế độ gia đình trị ở miền Nam Việt Nam dưới thời Ngô Đình Diệm. Hầu hết những tài liệu đã công bố, đăng tải về lịch sử giai đoạn này đều có đề cập đến cặp vợ chồng “đệ nhất” Ngô Đình Nhu - Trần Lệ Xuân.
Tuy nhiên, những thông tin về sự khởi nghiệp của Ngô Đình Nhu và “đệ nhất biệt điện” - nơi hưởng lạc xa hoa lộng lẫy của gia đình họ Ngô ở Đà Lạt thì không hẳn đã nhiều người biết đến. TT&VH Cuối tuần xin cung cấp thêm cho bạn đọc những thông tin lý thú này.
Đệ nhất biệt điện Lam Ngọc
 Tư liệu mộc bản triều Nguyễn được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV hiện nay. |
Thời kỳ gia đình họ Ngô còn thống trị miền Nam, giới tướng lĩnh Nguỵ quyền và dân thượng lưu Sài Gòn đã có rất nhiều người biết đến khu biệt điện xa hoa lộng lẫy bậc nhất của gia đình Ngô Đình Nhu - Trần Lệ Xuân ở số 2 Yết Kiêu ( phường 5 - TP Đà Lạt hiện nay ). Sự lộng lẫy và vẻ mỹ lệ của khu biệt điện này không mất đi sau gần nửa thế kỷ anh em Diệm, Nhu bị thảm sát.
Khu biệt điện từng được xem là “đệ nhất trời Nam” được khởi công từ năm 1958 gồm ba tòa biệt lập với các tên gọi Bạch Ngọc, Lam Ngọc và Hồng Ngọc. Bạch Ngọc là nơi giải trí của gia đình Trần Lệ Xuân và các tướng tá thời kỳ “Đệ nhất Cộng hòa”; Lam Ngọc dùng làm nơi nghỉ cuối tuần của riêng gia đình Lệ Xuân còn Hồng Ngọc là biệt thự “bà Nhu” xây tặng cho Trần Văn Chương, bố đẻ của mình lúc đó còn là Đại sứ của Việt Nam Cộng hòa tại Mỹ. Lúc khởi công xây dựng cụm biệt điện này, gia đình họ Ngô đang thời kỳ “làm mưa làm gió” ở miền Nam, nên Trần Lệ Xuân đã huy động tối đa nhân, vật lực và tinh hoa kiến trúc nhân loại để thể hiện đến đỉnh cao uy quyền và sự giàu sang phú quý của chủ nhân.
 |
Nội thất của tất cả các biệt thự trong tổng khuôn viên 13.000m2 có đầy đủ phòng làm việc, hội họp, phòng khiêu vũ. Ngoài sân có hồ bơi nước nóng, vọng đài và một vườn hoa do những kỹ sư được thuê từ Nhật Bản sang thiết kế (nên còn gọi là vườn hoa Nhật Bản). Điểm thú vị, độc đáo của vườn hoa Nhật Bản phía sau biệt thự Lam Ngọc là có một hồ sen khi bơm đầy nước trên hồ này sẽ hiện rõ hình địa đồ Việt Nam. Giữa địa đồ thu nhỏ còn có cả giải phân cách thể hiện vĩ tuyến 17 chia cắt Bắc – Nam. Giấc mộng bá quyền cuồng loạn và mưu đồ chia cắt vĩnh viễn đất nước Việt Nam đã theo người đàn bà quyền lực bậc nhất miền Nam một thời đến tận chốn hưởng lạc cuối tuần này ! Đặc biệt, trong biệt thự Lam Ngọc có hầm trú ẩn được thiết kế bằng thép có thể chống đỡ được sức công phá của đạn B40 và đường hầm thoát hiểm mà cho đến tận ngày nay người ta vẫn chỉ có thể phỏng đoán các đường hầm trong nhà đều dẫn ra sân bay Cam Ly (?).
Cũng chẳng ai còn nhớ Trần Lệ Xuân đã phải bỏ ra bao nhiêu triệu Mỹ kim để xây dựng nên cụm biệt điện đặc biệt này nhưng vẻ đẹp lộng lẫy, tinh tế đến từng cái rãnh thoát nước của khuôn viên thì vẫn trường tồn với thời gian sau gần nửa thế kỷ “triều Ngô” kết thúc. Có lẽ cũng chính vì sự nuối tiếc một thời vàng son ở chốn bồng lai tiên cảnh, nên những ngày cuối đời định cư tại Pháp trong sự cô quạnh của tuổi bát tuần bà Nhu vẫn mang theo bên mình tấm ảnh chụp khu biệt điện này chăng?
Và điều ít biết về Ngô Đình Nhu
 |
Nhưng rồi như lẽ đời nhân quả! Sau hàng loạt tội ác đẫm máu mà anh em Ngô Đình Diệm gây ra cho đồng bào miền Nam và sau những mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm của gia đình họ Ngô với giới tướng tá Mỹ, Nguỵ được giải quyết bằng máu, toàn bộ toà biệt điện đã được chính quyền Nguyễn Văn Thiệu sung làm Bảo tàng Sắc tộc Tây Nguyên. Từ sau 1975 khi nước nhà thống nhất và những năm tiếp theo, khu biệt điện “Đệ nhất trời Nam” này đã không ngừng bị xâm hại, xuống cấp. Nhiều tiểu công trình kiến trúc quý giá trong khuôn viên biệt điện bị đập phá, trộm cắp. Những phòng ốc mỹ miều có khi bị người dân tận dụng để… nuôi gia súc ; hồ nước, đài sen dùng làm nơi nuôi cá ! Trước khi được trùng tu để làm Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV, đi ngang khu biệt điện này người ta vẫn nhận ra sự mỹ miều trên từng lối cỏ nhưng có cảm giác nặng nề, âm khí vì sự hủy hoại của thời gian và con người.
Một góc biệt điện Trần Lệ Xuân lúc mới xây dựng.
( Ảnh tư liệu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV ).
Đầu năm 2007, Bộ Nội vụ đã quyết định đầu tư hơn 53 tỷ đồng trùng tu khu biệt điện Trần Lệ Xuân làm cơ sở cho Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Hiện trung tâm này đã chính thức đi vào hoạt động. Đây chính là nơi bảo quản, lưu giữ hơn 30.000 mộc bản cực kỳ quý giá của triều Nguyễn mà chính Ngô Đình Nhu những ngày mới tốt nghiệp trường Ecole Nationale des Chartes - trường đào tạo lưu trữ viên cổ tự học danh tiếng của Pháp - đã từng sưu tầm. Theo tiến sỹ Đào Thị Diến ( Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I ) trong công trình nghiên cứu “Ngô Đình Nhu - Nhà lưu trữ Việt Nam thời kỳ 1938 - 1946”, tính đến năm 2007, Ngô Đình Nhu là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất tốt nghiệp trường đào tạo cổ tự viên Ecole Nationale des Chartes. Hiện nay, trong các chuyên đề lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV, có một tiểu chuyên đề về “Ngô Đình Nhu - Nhà lưu trữ”. Xét ở khía cạnh văn hóa, đây là điều khá thú vị về Ngô Đình Nhu mà chắc chắn còn ít người được biết đến từ trước tới nay.
Sơn Tùng
