Tây Ban Nha: Khi tiki-taka không còn là 'tôn giáo'

(giaidauscholar.com) - Những gì diễn ra ở Confederations Cup lần này cho thấy rằng tiki-taka vẫn là bản lề lối chơi của đội tuyển Tây Ban Nha, nhưng không còn là “tôn giáo” khắt khe đối với chính bản thân họ nữa.

Tiki-taka mang tinh thần tổng lực

Sau chiến thắng trước Nigeria, huấn luyện viên Vicente Del Bosque tuyên bố cú đúp của Jordi Alba đã chứng minh rằng các cầu thủ của ông cảm thấy thoải mái ở bất kỳ vị trí nào. Hậu vệ trái của Barcelona đã mở tỉ số bằng một pha đột phá và dứt điểm ở trung lộ, trước khi băng lên... phá bẫy việt vị ở một pha phản công và ấn định thắng lợi 3-0.

Khi cánh phóng viên yêu cầu giải thích cho sự xuất hiện của Alba ở những vị trí bất ngờ như vậy, ông Del Bosque đưa ra một câu trả lời cho thấy tinh thần của bóng đá tổng lực trong lối chơi hiện tại của Tây Ban Nha: “Khi một hệ thống đang hoạt động tốt, bất cứ khi nào cảm thấy thuận lợi, Jordi Alba, hay bất kỳ ai khác, có thể di chuyển đến một vị trí tấn công mà không làm mất cân bằng đội hình. Chúng tôi có thể bất ngờ ghi bàn. Đây là thứ bóng đá chúng tôi ưa thích: Tất cả đều là hậu vệ, tất cả đều là tiền vệ và tất cả là tiền đạo”.

Tây Ban Nha đã thay đổi để trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều ở Confed Cup

Ba bàn thắng ở trận gặp Nigeria cũng cho thấy một Tây Ban Nha trực diện hơn hẳn. Alba sẵn sàng đột phá trong vòng vây hậu vệ Nigeria ở bàn đầu tiên. Tây Ban Nha nâng tỉ số lên 2-0 sau một pha bóng kiểu Anh, chơi giãn biên, tạt bóng vào trong cho Fernando Torres đánh đầu ghi bàn. Ở bàn thứ ba, Alba đã kết thúc thành công một đường chuyền vượt tuyến của Andres Iniesta.

Tinh thần tổng lực không chỉ thể hiện ở cách bất kỳ cầu thủ nào cũng sẵn sàng tấn công khi cần thiết, mà họ nằm ở các giải pháp tấn công đa dạng của Tây Ban Nha. Họ không còn quá tôn thờ những đường chuyền ngắn nữa, mà sẵn sàng sử dụng bất kỳ phương án tấn công nào có thể đem đến bàn thắng.

Tiki-taka mang tinh thần... Taliban !?

Trong một bài viết về đội tuyển Tây Ban Nha tại World Cup 2010, phóng viên Sid Lowe của tờ báo Anh Guardian ví von rằng cách Tây Ban Nha chơi bóng là “talibanismo de tiki-taka” (tiki-taka mang tinh thần... Taliban, tổ chức Hồi giáo cực đoan vũ trang ở Afghanistan). Ghi bàn từ một cú sút xa đối với họ là cầu may, còn phản công hoặc thậm chí sử dụng một đường bóng dài thôi cũng bị coi là... thô tục.

Xavi cũng từng nói trên tờ Guardian cách đây hai năm rằng sút xa hoặc tạt cách đánh đầu luôn là những giải pháp dựa dẫm vào may mắn. Barcelona và đội tuyển Tây Ban Nha tôn thờ những đường chuyền ngắn, và những cơ hội “chắc cú”, thường là phải bật nhả đến tận cửa khung thành mới dứt điểm. Mất bóng vì một tình huống xử lý không tiki-taka cho lắm giống như một tội ác!

Nhưng trước khi đè bẹp Nigeria, Tây Ban Nha cũng đã vùi dập Haiti với phong cách tương tự: David Villa ghi bàn nâng tỉ số lên 8-0 sau một đường chuyền phản công vượt tuyến của trung vệ. Tỉ số vào thời điểm ấy cho phép Tây Ban Nha có thể chơi bóng theo bất kỳ cách nào họ muốn, và họ đã chọn phương án ít chất tiki-taka nhất, nhưng là phù hợp nhất trong hoàn cảnh ấy.

Một Tây Ban Nha không còn câu nệ tiểu tiết rõ ràng là nguy hiểm hơn một Tây Ban Nha chỉ biết nắm thanh gươm tiki-taka bằng cả hai tay. Hãng thống kê thể thao Opta cho biết Tây Ban Nha tạo ra nhiều cơ hội rõ ràng hơn bất kỳ đội tuyển nào tại Confederations Cup năm nay. Sau ba trận, họ có 19 cơ hội ghi bàn mười mươi, thành công 11 lần và bỏ lỡ tám lần. Tây Ban Nha sút tung lưới Nigeria đến ba lần, dù chỉ cầm bóng 58% thời gian, một tỉ lệ giảm bất thường, nhưng không làm ảnh hưởng đến hiệu quả thi đấu.

Nguy hiểm hơn với những “biến thể”

Trận ra quân gặp Uruguay, Tây Ban Nha đã chứng minh rằng khi họ thật sự tập trung, thì chạm vào bóng họ đang giữ là mục tiêu bất khả. Các tiền đạo đẳng cấp thế giới của đội bóng Nam Mỹ, Edinson Cavani và Luis Suarez, vẫn hết sức nguy hiểm (Suarez đã ghi bàn từ một cú đá phạt, cơ hội duy nhất của anh trong trận), nhưng họ “đói bóng” trầm trọng và tất nhiên, không thể tạo ra cơ hội.

Tây Ban Nha kiểm soát bóng lên đến 78%, và những lần Uruguay giành lại được bóng, các cầu thủ xứ bò tót vây ráp tốt đến nỗi họ khiến đối thủ mất bóng chỉ trong khoảng hai, ba giây, trong khi theo lý thuyết của tiki-taka, thời gian cho phép để giành lại bóng sau khi mất lên đến sáu giây. Số đường chuyền chính xác mà Tây Ban Nha đã thực hiện trong trận gặp Uruguay lên đến 925, và đó thực sự là phương án phòng ngự tuyệt vời của đội bóng xứ bò tót.

Trận gặp Nigeria, Tây Ban Nha cũng đã chơi “bóng ma” như thế trong nửa cuối hiệp hai, dù quãng thời gian trước đó, họ tỏ ra khá mạo hiểm trong các pha tấn công, và sẵn sàng chấp nhận mất bóng. Chuyền đi chuyền lại rõ ràng là một giải pháp tiết kiệm sức lý tưởng trong bối cảnh Tây Ban Nha đã dẫn trước và nhiệt độ tại Brazil thời điểm ấy là 30 độ C. Và họ thực sự vẫn chơi “bóng ma” rất tốt.

Sự kết hợp giữa hai trạng thái, thuần túy tiki-taka và pha trộn những giải pháp chiến thuật khác, khiến Tây Ban Nha trở nên nguy hiểm hơn. Đó là chủ trương của Del Bosque: “Thật tốt nếu cân bằng được giữa bóng đá tấn công và bóng đá chậm rãi”. Lý do? “Thật khó để bạn chơi đủ 90 phút với nhịp độ cao ở nhiệt độ như thế này (30 độ C ở trận gặp Nigeria). Bạn không thể bung hết sức trong toàn bộ trận đấu, và đôi khi, bạn phải làm chậm nó lại và dành thời gian nhiều hơn với bóng”.

Đó là cách Tây Ban Nha phòng ngự, và khi họ bung sức ra tấn công, thì Del Bosque đã cung cấp cho đội bóng của ông một quan niệm phóng khoáng chưa từng có từ trước đến nay: Lối chơi cơ bản của Tây Ban Nha vẫn dựa trên những đường chuyền ngắn, nhưng vào bất kỳ tình huống cụ thể nào, các cầu thủ có quyền lựa chọn phương án tấn công phù hợp, từ tạt cánh đánh đầu và chuyền vượt tuyến, cho đến mạnh dạn đột phá. Nếu như trước đây, phải chắc ăn lắm họ mới dứt điểm, thì bây giờ, Tây Ban Nha mạo hiểm và trực diện hơn rất nhiều.

Bài học của Barcelona mùa trước, với tư duy đôi khi khá xơ cứng khi tiếp cận trận đấu, có thể đã khiến ông Del Bosque rút ra rất nhiều kinh nghiệm cho đội Tây Ban Nha. Với ông, tiki-taka chỉ là công cụ, không phải một “tôn giáo”. Và Tây Ban Nha sẵn sàng vượt qua khuôn khổ của nó để đạt được mục đích chính là chiến thắng.

Phạm An