Góc chiến thuật: Mốt hàng thủ 3 người khởi nguồn từ… Brendan Rodgers

(giaidauscholar.com) - Chelsea và Man City đang ra sân hầu như mỗi tuần với đội hình 3 người ở hàng thủ, nhưng chính một buổi tối kỳ lạ ở Basel mới là khởi đầu cho tất cả, khi Brendan Rodgers vẫn còn là HLV Liverpool.

• GÓC MARCOTTI: Chelsea đá 3-4-3 hay nhất, Arsenal tái phát ‘bệnh cũ’
• Chelsea của Conte bay cao, phong trào 3-4-3 lên cao
• GÓC MARCOTTI: Man United phải đá với sơ đồ ‘kim cương'. Chelsea tìm thấy 'chìa khóa vàng’ với 3-4-3
• Chelsea hồi sinh mãnh liệt: Conte và 'liều thuốc tiên' 3-4-3
• Chelsea lột xác ra sao với 3-4-3?

Trong thế giới bóng đá hiện đại, các phát minh chiến thuật mới xuất hiện gần như mỗi ngày, và thật khó xác định cột mốc cho những bước ngoặt giữa cơn cuồng loạn. Vì lẽ đó, thật dễ chê bai mùa giải trọn vẹn cuối cùng của Brendan Rodgers ở Liverpool: Chữ ký tai họa Mario Balotelli, những dằn dỗi của Raheem Sterling, nỗi hổ thẹn trước Stoke trong vòng đấu cuối cùng…, nhưng đồng thời, chúng ta cũng không được quên những sáng tạo mang đậm dấu ấn cá nhân của HLV người Bắc Ireland.

Nói thế không có nghĩa là Antonio Conte, Pep Guardiola hay HLV ĐT Serbia, Slavoljub Muslin, đang bắt chước Rodgers và cũng phải nói rằng Rodgers không tạo ra điều đó từ hư không, mà nhận được cảm hứng từ một người khác, Paulo Sousa. Lúc bấy giờ, HLV người Bắc Ireland đang rất bực tức sau trận thua 1-3 của Liverpool dưới tay Crystal Palace. Balotelli đã tỏ rõ sự bất hợp tác. Rickie Lambert quá nặng nề và già cỗi. Rodgers phải nghĩ ra một cách khác, và ông cứ mãi nghĩ về thất bại 0-1 dưới tay Basel vào đầu mùa, khi chấn thương với Behrang Safari khiến đối thủ của ông phải chuyển sang chơi với hàng thủ 3 người. Đội hình mới của Basel, trước một Liverpool đá 4-2-3-1, đã cực kỳ hiệu quả.

Ở mức độ trừu tượng, chiến thuật là vấn đề của các khoảng không gian. 4-2-3-1 trở nên thông dụng vì nó phân bổ không gian tương đối đồng đều và linh hoạt khắp mặt sân. Tuy nhiên, sơ đồ này cũng có điểm yếu: Khoảng trống giữa các cầu thủ chạy cánh quá lớn. Tất nhiên, không có sơ đồ nào là hoàn hảo và đủ để che phủ cả mặt sân. 4-3-3 chẳng hạn, cũng sẽ tạo ra những khoảng hở ở hai cánh, còn 4-4-2 sẽ khiến bạn thiếu quân số ở trung lộ.

Là khắc tinh của 4-2-3-1

Tuy nhiên, sơ đồ 3 hậu vệ là khắc tinh của 4-2-3-1, đội hình phổ biến nhất hiện nay. Hai cầu thủ sáng tạo trong sơ đồ 3 hậu vệ sẽ khai thác đúng vào khoảng trống lớn nhất của 4-2-3-1 và gây ra rất nhiều rối loạn. Việc khoảng trống giữa trung vệ và hậu vệ cánh là nơi dễ tổn thương nhất trên sân không có gì lạ. Và hầu hết các HLV đều nhắm vào việc khai thác khu vực đó để tìm kiếm bàn thắng, điều giải thích tại sao sơ đồ “cây thông”, hay 4-3-2-1, do Co Adriaanse khai phá ở Den Haag, từng được Terry Venables sử dụng ở ĐT Anh, và bước lên đỉnh cao với Carlo Ancelotti ở AC Milan, trở nên cực kỳ phổ biến vào đầu những năm 1990.

Vấn đề với đội hình này là nó thiếu nhân sự ở 2 cánh. Rodgers đã nhận ra điều đó lúc chứng kiến Basel chơi bóng sau khi Derlis González vào thay Safari. Bổ sung thêm một trung vệ, và các hậu vệ cánh có thể dâng lên cao hơn nhiều, đôi khi đá như những tiền đạo cánh, đảm bảo có người bám biên, trong khi vẫn không quá sơ hở phía sau. Vậy là 3-4-2-1 ra đời.

Liverpool thật ra chưa bao giờ đá chính xác với đội hình đó, nhưng Philippe Coutinho và Adam Lallana đã rất nổi bật trong vai trò 2 tiền vệ kiến tạo, Sterling là trung phong, có thể lùi lại để khai thác các khoảng trống khi 2 đồng đội hỗ trợ của anh lôi kéo tiền vệ trụ của anh ra khỏi vị trí. Liverpool của Rodgers chơi như thế lần đầu trên sân khách ở Old Trafford, và dù trận đó kết thúc bằng thất bại 0-3 (với David de Gea thật xuất thần), họ kiếm được 33 điểm trong 13 trận tiếp theo, trước khi suy sụp về mặt tâm lý ở những tuần cuối cùng của mùa giải.

Ở Chelsea lúc này, có thể thấy rõ Eden Hazard và Pedro đang hưởng lợi nhiều từ đội hình tương tự. Ở Man City, Guardiola sử dụng một đội hình linh hoạt hơn, nhưng về cơ bản vẫn là việc dồn bóng cho Kevin De Bruyne và David Silva ở 2 vị trí kiến tạo. Còn với ĐT Serbia của Muslin, đang bất bại ở bảng D vòng loại World Cup 2018 khu vực châu Âu, 2 người đó là Dusan Tadic và Filip Kostic, đằng sau tiền đạo Aleksandar Mitrovic.

Như mốt thời trang, sơ đồ chiến thuật rồi sẽ thay đổi, nhưng phải chăng, thời đại của những đội hình 3 hậu vệ đã tới - hay đúng hơn - đã trở lại?

Trần Trọng (Theo Guardian)
Thể thao & Văn hóa