(TT&VH) - LTS: Căn cứ vào bài thơ “Nam Thiên dĩ định” trong bản thần tích đền Đào Xá (xã Đào Xá, huyện Thanh Thuỷ tỉnh Phú Thọ), nhà nghiên cứu Vũ Kim Biên (Phú Thọ) đặt giả thiết rằng đây chính là “tiền thân” của bài thơ thần Nam quốc sơn hà – được coi là “bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên” của nước ta. Đây là một giả thiết lịch sử thú vị, xin trân trọng giới thiệu cùng độc giả.
Xuất xứ của “bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên”
Phòng tuyến sông Cầu, chiến thắng Như Nguyệt và Bản Tuyên ngôn độc lập của Lý Thường Kiệt mùa xuân năm 1077, là những sự kiện hùng tráng và đầy thi vị.
Sử cũ chép: “Đời Lý Nhân Tông, Lý Thường Kiệt chống nhau với tướng Tống là Quách Quì ở sông Như Nguyệt. Đêm đến nghe có tiếng ngâm thơ ở trong đền thờ thần Tam Giang rằng (dịch): Sau quả nhiên nhà Tống bị thua. Do có công đọc thơ đuổi giặc nên thần Tam Giang được phong là Khước địch đại vương, và đền thì gọi là đền Tam Giang khước địch thần”.
(Sách Đại nam nhất thống chí – triều Nguyễn)
Như vậy là quan niệm của sử cũ, bài thơ “Nam quốc sơn hà” là lời hịch của thần Tam Giang. Còn ngày nay thì chúng ta luận bàn rằng, bài thơ đó chính là của Lý Thường Kiệt. Ông bí mật cho người lọt vào đền thờ thần Tam Giang, nhân lúc đêm khuya thanh vắng đọc lên giả thác lời Thần để khích lệ lòng quân sĩ.
Đền Đào Xá - nơi ra đời bài thơ “Nam Thiên dĩ định”
Như trên đã nói, theo quan niệm của người xưa thì bài thơ khước địch (đuổi giặc) là của thần Tam Giang hiển linh hộ quốc. Nhận định của giới sử học ngày nay thì tác giả bài thơ là Lý Thường Kiệt. Còn cách làm cho nó ra vẻ thần linh thì chính do ông bố trí mà thôi. Tuy nhiên giới Sử học vẫn dừng ở luận đoán mà chưa chứng minh.
Bài thơ “tiền thân”
Nhiều năm nay nghiên cứu Lịch sử địa phương, chúng tôi đã chứng minh làm rõ, nhất trí với luận đoán đó là hoàn toàn khoa học, đúng sự thật.
Trong bản thần tích thờ Đức Hải Công, con thứ 19 của Lạc Long Quân ở đền Đào Xá (xã Đào Xá huyện Thanh Thuỷ tỉnh Phú Thọ), có đoạn nói về sự linh ứng của thần là: “Đời vua Lý Nhân Tông, nhà Tống mưu mô xâm lược nước ta. Thái uý Lý Thường Kiệt đi tuần phòng để lo chống giữ. Ông cho thuyền chèo ngược sông Cái, rẽ vào đền Đào Xá mật khẩn thần linh hộ quốc. Thần hiển hiện thành rắn lớn, đi thuyền rồng lại cửa đền đọc bài thơ là:
Nam thiên dĩ định đế Nam quân Đại đức giai do đức nhật tân Thất quận sơn hà đô nhất thống Tống binh bất miễn tán như vân.
Nghĩa: Quả nhiên, sau Thái uý cả phá quân Tống ở sông Như Nguyệt”.
Cũng vì sự tích này mà trước đây làng Đào Xá có tục bơi chải vào lúc nửa đêm ngày mồng 10 tháng 7 âm lịch trên đầm Đào hàng năm, gọi tên là “Lễ hiển Thần phù vua Lý đánh giặc Tống”. Làng có 4 giáp, giáp Đông và giáp Bắc bơi chải đực màu đỏ, giáp Tây và giáp Nam bơi chải cái mầu trắng. Mỗi chải dài 16m, lòng rộng 1,3m, cao 0,8m, chia làm 12 khoang, do 24 người ngồi hai bên mạn bơi, 1 người cầm lái, 1 người đứng giữa chải cầm mõ chỉ huy bằng hiệu lệnh, 2 người đánh chiêng trống, 1 người cầm bó đuốc, 1 người đứng mũi chải phất cờ. Đúng canh ba thì vào cuộc, hai chải lặng lẽ bơi nhẹ nhàng từ bờ đầm trước cửa Đền sang phía dẫy đồi bờ bên kia chừng 1km. Khi có hiệu lệnh gọi thì hai chải quay mũi về Đền, nổi chiêng trống hò reo bật đuốc, và bơi thi cật lực. Chải nào đến cửa Đền trước sẽ được lĩnh thưởng. Đó là hèm cầu diễn lại cảnh Thần Hải công cai quản đầm Đào Xá, lúc nửa đêm hôm mồng 10 tháng 7 hiển hiện về Đền thờ Ngài ban thơ cho Lý Thường Kiệt
Đến đây chúng ta dễ dàng nhận ra bài “Nam Thiên dĩ định” là tiền thân của bài “Nam quốc sơn hà”. Vậy quá trình hình thành “Nam quốc sơn hà” ra sao?
Hai giả thiết về sự hình thành bài thơ
Giả thiết 1: Khi quan Thái uý Lý Thường Kiệt đến Đào Xá, chắc chắn các bô lão, chức dịch toàn vùng phải tập trung nghênh tiếp. Lý Thường Kiệt nói rõ cho họ biết âm mưu của nhà Tống và mục đích chuyến đi kinh lý của ông. Để chúc tụng nhà vua và chúc tụng sự nghiệp phò vua cứu nước của quan Thái uý, họ đã cùng nhau xướng ngâm bài thơ trên.
Điều lý thú là có chi tiết “Thất quận” trong câu “Thất quận sơn hà đô nhất thống” làm ta tin rằng bài thơ được ra đời trước khi xẩy ra cuộc chiến chống quân xâm lược Tống trên phòng tuyến sông Cầu, do các phụ lão địa phương ứng tác. Vì năm 1054 nhà Lý đã đặt lại tên nước là Đại Việt, chia đơn vị hành chính từ Trung ương đến địa phương. Cả nước đặt thành 24 lộ, phủ, châu; dưới là hương, giáp. Nhưng thổ hào địa phương quen hiểu đơn vị hành chính cũ từ thời trước, nên vẫn nói nước ta có 7 quận.
Từ bài thơ, mộc mạc dân dã này, Lý Thường Kiệt đem “nhuận sắc” nâng lên thành bài “Nam quốc sơn hà”.
Giả thiết 2: Bài “Nam thiên dĩ định” vẫn của Lý Thường Kiệt làm ra, ý thơ nẩy nở trong lúc hội ngộ với phụ lão làng Đào Xá. Nhưng sau đó ông giả thác nói là thơ của Thần Hải Công đem đến tặng (hoặc báo mộng). Có thể việc này đã làm cho những người xung quanh ông hào hứng. Rồi từ đây suy nghĩ của ông phát triển dần lên thành mưu kế. Một mặt ông sai phụ lão Đào Xá ghi chép lại giấc mộng của ông được Thần tặng thơ báo trước sẽ phá được quân Tống, loan truyền trong nhân dân. Một mặt ông tiếp tục tô điểm cho hay hơn. Bài thơ làm vội có tính chất khởi thảo này được ông sửa chữa thành kiệt tác “Nam quốc sơn hà”. Và đợi đến khi quân ta và quân Tống đối luỹ gay go, ông mới giao cho một người thân tín giả thác thần Tam Giang, đọc lên giữa đêm khuya. Sử cũ xác nhận rằng bài thơ Thần ấy đã gây được phấn khích tâm lý cực mạnh cho quân sĩ Đại Việt, và sự sợ hãi kinh hoàng của giặc.
Bài thơ “Nam quốc sơn hà” rất có thể có nguồn gốc trước nó là bài “Nam thiên dĩ định” làm ở đền Đào Xá. Chính tại nơi địa bàn chiến lược ngã ba sông này, nhân dân vùng Đất Tổ Hùng Vương đã biểu lộ lòng trung thành với sự nghiệp giữ nước do triều Lý đứng đầu. Trước cảnh tượng non sông hùng vĩ đẹp tươi, khí thiêng chung đúc tự muôn đời, Lý Thường Kiệt đã cảm tác bài thơ “Nam quốc sơn hà”. Ông đã khái quát hồn nước lòng dân viết nên bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên, được công bố vào mùa xuân năm 1077 tại chiến lũy sông Cầu.
Không ngoài dự đoán trước đó của công luận, Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, đang theo học tại Đại học Tài chính Marketing, TP HCM - trở thành người đẹp kế nhiệm Hoa hậu Huỳnh Thanh Thuỷ tại cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024.
Ủy viên phụ trách bảo vệ dữ liệu của Đức đã yêu cầu Apple và Google gỡ ứng dụng của công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo Trung Quốc DeepSeek khỏi kho ứng dụng của họ tại nước này.
Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức khai mạc chuỗi sự kiện kỷ niệm 327 năm hình thành thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định - Thành phố Hồ Chí Minh (1698 - 2025) và kỷ niệm 49 năm Ngày Thành phố Sài Gòn - Gia Định chính thức vinh dự mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh (2/7/1976 - 2/7/2025).
CLB SHB Đà Nẵng đã hoàn tất hành trình "lội ngược dòng" ngoạn mục khi đánh bại Trường Tươi Bình Phước 2-0 ở trận play-off tranh suất dự V-League 2025/26. Một trận đấu mà dấu ấn không chỉ nằm ở những bàn thắng, thủ môn Bùi Tiến Dũng xuất sắc mà HLV Lê Đức Tuấn cũng đã phân tích mũi nhọn Công Phượng rất kỹ để hóa giải.
Ngày 27/6, tại Hà Nội, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức Lễ trao quà tri ân Những người bạn yêu thích và tương tác nhiều nhất trên mạng xã hội Facebook (Fanpage của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam) và chủ nhân những video clip về Bảo tàng, được công chúng yêu thích nhất trên Tiktok.
Ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia Kỳ thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông năm 2025 cho biết: Công tác coi thi đã diễn ra đúng kế hoạch, an toàn, nghiêm túc với tinh thần thân thiện, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho thí sinh.
Ngày 27/6, tại Hà Nội, Công ty Cổ phần Trung tâm Hội chợ Triển lãm Việt Nam, thành viên Tập đoàn Vingroup đã bàn giao mặt bằng Trung tâm Triển lãm Việt Nam với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Trong năm 2025, du lịch chăm sóc sức khỏe tiếp tục là xu hướng được nhiều du khách quốc tế lựa chọn, đặc biệt tại khu vực châu Á - nơi được xem là cái nôi của các phương pháp trị liệu cổ truyền.
Tối 27/6, tại thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp với UBND thị xã tổ chức Lễ công bố Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh “Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-Dăm của người Khmer” huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Sau 35 ngày làm việc, với tinh thần đổi mới, trách nhiệm và quyết tâm cao, trên cơ sở chuẩn bị khẩn trương, kỹ lưỡng và sắp xếp chương trình khoa học, hiệu quả, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra.
Ngày 27/6, trang web của nhà đấu giá Julien cho biết vừa tiến hành bán đấu giá bộ sưu tập lớn nhất các trang phục và vật dụng của Công nương Diana ở Los Angeles (Mỹ).
Việc cản phá thành công quả 11m ở trận đấu tối 27/6 trên sân Thống Nhất giúp Bùi Tiến Dũng được ngợi ca hết lời khi cùng SHB Đà Nẵng hoàn thành mục tiêu trụ hạng. Công Phượng trở thành "tội đồ" của đội bóng miền Đông Nam Bộ và những ngày u ám vẫn chưa buông tha cựu tiền đạo HAGL.
Chiều 27/6, tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm, Bà Ngô Phương Ly và Tổng Giám đốc UNESCO, bà Audrey Azoulay đã cùng tham dự Triển lãm tranh "Chúng tôi CÓ THỂ" với tư cách khách mời đặc biệt, nhân dịp chuyến thăm chính thức của bà Azoulay tới Việt Nam.
Nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Trung Quốc (1950–2025), nhằm góp phần thúc đẩy tình hữu nghị và sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước, đồng thời tăng cường trao đổi văn học, nghệ thuật giữa hai quốc gia, Công ty Cổ phần Văn hoá Chi (Chibooks) phối hợp với Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh, Hội Nhà văn Trung Quốc, Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc tại TP. Hồ Chí Minh và Câu lạc bộ Đọc sách Văn học Trung Quốc tại Việt Nam tổ chức chương trình "Giao lưu văn học Việt – Trung lần thứ nhất: Đối thoại với nhà văn Đông Tây".
Nhân ngày gia đình Việt Nam, chương trình "Yêu thương - Gắn kết đong đầy" đã được tổ chức tại Hà Nội, mang đến một ngày trải nghiệm ý nghĩa cho cha mẹ và con cái, nơi yêu thương không chỉ được nói ra, mà còn được cảm nhận bằng tất cả trái tim.
Lịch thi đấu FIFA Club World Cup 2025 - giaidauscholar.com cập nhật nhanh và chính xác nhất lịch thi đấu chi tiết FIFA Club World Cup 2025 (Giải vô địch thế giới các CLB 2025) ngày 28/6 và sáng 29/6.
'Họa Âm' là một triển lãm nghệ thuật đa chất liệu, nơi hội họa, điêu khắc và âm nhạc cùng nhau cất lên một bản hòa tấu văn hóa Việt đầy mới mẻ. Triển lãm diễn ra tại Éclectique - tổ hợp văn hóa - nghệ thuật dành cho những ý tưởng sáng tạo đương đại.