(TT&VH) - Triển lãm mang tên “Những Kỷ vật kháng chiến sống mãi với thời gian” khai mạc ngày 2/2/2010 tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Triển lãm có một phần nhấn trang trọng nhằm giới thiệu với người xem bộ sưu tập quý giá của một gia đình ở Hà Nội gồm những thanh kiếm cổ và năm trống đồng Đông Sơn.
Bài báo này không đề cập đến toàn bộ cuộc trưng bày mà tập trung vào hình tượng ba cặp hổ trên băng trang trí mặt của một trong số năm chiếc trống đồng nói trên đã từng gây xôn xao dư luận. Qua đó chúng tôi muốn giới thiệu một số kết quả nghiên cứu của Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á có liên quan đến vấn đề quan hệ giữa con người và loài cọp trong quá khứ xa xưa của dân tộc ta.
Trước hết, xin đính chính hộ cho chủ nhân chiếc trống cũng như lời giới thiệu của một số người trong cuộc trưng bày nói trên, rằng hình tượng con hổ đã từng xuất hiện nhiều trong nghệ thuật Đông Sơn chứ không phải lần đầu trên mặt trống trong bộ sưu tập của gia đình Dương Phú Hiến. Tuy nhiên, việc đưa hình tượng hổ lên mặt trống, đan xen giữa những cánh chim Lạc mỏ dài, quả là điều còn hiếm thấy trong nghệ thuật trang trí trống đồng nói chung. Nói là hiếm chứ không phải là đến nỗi “xưa nay chưa từng có”.
Trống đồng và chi tiết hình hổ trên mặt trống đang được triển lãm tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự VN
Từ lâu, các học giả trên thế giới đã nhắc đến hình tượng hổ săn hươu và người săn hổ trên mặt và tang những trống đồng Đông Sơn lưu lạc đến tận vùng Kur, Sangeang ở miền Đông Indonesia. Trên mặt trống Kur, hổ mình vằn đang đuổi theo một con hươu, trong khi chính nó là mục tiêu của một người cầm cung đang ngắm bắn. Trên tang chiếc trống này một con hổ mình vằn khác cũng đang trong tư thế đuổi theo một con hươu sừng. Trên phần tang của trống Sangeang có cảnh một người tay phải cầm khiên, tay trái cầm kiếm dạng “tước” (đốc tay cầm hình khuyên tròn) đang trong tư thế đánh nhau với một con hổ chồm lên đứng bằng hai chân sau. Một con chó đứng sau hình người cũng đang chồm lên sủa hỗ trợ cho chủ nhân đánh hổ.
Kiểu cách những con hổ như vậy còn xuất hiện ở trên thân một chiếc bình trang trí hoa văn Đông Sơn hiện được trưng bày tại phần Việt Nam của Bảo tàng Guimet (Pháp). Tại phần vai rộng của chiếc bình này có một băng hoa văn thể hiện cảnh những con hổ nhởn nhơ bên cạnh đàn hươu nai.
Những chiếc trống có hình hổ kể trên đều thuộc loại trống Đông Sơn muộn (từ khoảng thế kỷ 2 trước Công nguyên trở về sau), khi đã xuất hiện tượng cóc. Trên chiếc trống có hình hổ của gia đình Dương Phú Hiến thay cho vị trí bốn tượng cóc là bốn con ốc vặn đang trong tư thế bò chổng phần đít nhọn lên trời. các đồ án hoa văn được tạo bằng cách khắc chìm trên khuôn, vì vậy hình chim, hổ, đường tròn... đều nổi. Trên mặt trống băng chim mỏ dài bay đan xen ba khoảng trống, mỗi khoảng có hai con hổ chụm đuôi vào nhau, quay đầu ra hai phía, ở giữa là ba vòng tròn có chấm ở giữa. Chi tiết một con hổ quay ngược đầu với hướng truyền thống của đàn chim (ngược chiều kim đồng hồ) phản ánh sự phá vỡ quy chuẩn trang trí Đông Sơn. Hiện tượng này chỉ xuất hiện ở giai đoạn muộn. Hình hổ khá rõ ràng, một con quay đầu lại. Mắt hổ được thể hiện bằng hình tròn có chấm ở giữa, trên thân có các chấm nhỏ tạo thành đường vằn ngang thân. Bên trong vành chim và hổ này là một vành trang trí cảnh lễ hội mùa lúa. Ở những chiếc trống muộn như chiếc trống này thì hình cách điệu chỉ còn cho thấy rõ một ngôi nhà sàn mái cong. Phần tang trống hoa văn rất mờ, nhưng đủ cho thấy những chiếc thuyền độc mộc và hình bò có u ở lưng. Trên phần riềm chân trống có những hoa văn đúc nổi hình chim, cây thuộc họ cau dừa và đáng nói nhất là hình “cây vũ trụ” - một đồ án trang trí khẳng định niên đại Đông Sơn muộn của chiếc trống này (khoảng gần hoặc trước sau Công nguyên). Chiếc trống bị hỏng khá nhiều, nhưng những đồ án trang trí còn có thể nhận ra được cho thấy đây là một chiếc trống chứa đựng khá nhiều thông tin khoa học quan trọng.
Cảnh hổ săn mồi trên trống đồng Đông Sơn phát hiện ở Kur (Đông Indonesia)
Ngoài những hình hổ trang trí trên mặt phẳng, người Đông Sơn còn thể hiện hình tượng hổ thông qua việc tạo ra những khối tượng kim loại. Ngay ở vùng đất tổ Hùng Vương các nhà khảo cổ học đã từng phát hiện chiếc thạp đồng Đông Sơn nổi tiếng tại khu mộ Vạn Thắng, trên nắp thạp hiển hiện bốn khối tượng hổ cắp mồi rất sinh động. Ở chuôi một thanh kiếm đồng Đông Sơn được khai quật ở vùng miền núi Nghệ An - Thanh Hóa mà Gallery Hioco (người Pháp) đã sưu tầm, cũng có một bức tượng hổ trong tư thế đang rón rén lại gần con mồi... Tại một địa điểm khảo cổ khác thuộc tỉnh Bắc Ninh có tên là Lãng Ngâm (huyện Gia Bình), các nhà khảo cổ học cũng đã phát hiện nhiều tấm đồng trổ thủng mang hình hươu và hổ.
Sự xuất hiện hình ảnh loài hổ trong nghệ thuật Đông Sơn có liên quan đến quan niệm tôn thờ sức mạnh và sự nguy hiểm của loài vật này. Sự tôn thờ này tồn tại khá đậm nét trong số các bộ lạc và tiểu quốc người Ba Thục và người Việt ở vùng đất Dạ Lang, Tây Âu, Âu Lạc...Trong thời Hán việc tôn thờ loài hổ trở thành một quan niệm ổn định về “Tứ Linh thú” thể hiện trên gương và các đồ đồng lễ nghi khác : Rồng, Hổ, Quy, Tước mà sau này quen gọi là Long Ly Quy Phượng. Rồng (thanh long) đại diện cho quyền lực và thần linh ở phía Đông, Hổ (bạch hổ) cho phía Tây, Chim Công (chu tước) cho phía Bắc và Rùa (kim quy) cho phía Nam.
Rà lại khối tư liệu xương cốt thu được trong các cuộc khai quật khảo cổ học chúng tôi nhận thấy những răng nanh hổ thường được cư dân văn hóa Hòa Bình sống cách chúng ta hàng vài chục ngàn năm đã để lại trong tầng văn hóa hang động. Hiện chưa thể khẳng định đó là răng thờ cúng hay là sản phẩm vứt lại sau bữa ăn. Hình ảnh có thể là của một con hổ đã được phát hiện trên một phiến đá mềm nằm trong tầng văn hóa gần 20 ngàn năm trước ở hang Xóm Trại. Cư dân thuộc văn hóa Hòa Bình đã rạch lên phiến đá này những đường khắc ngoệch ngoạc mang dáng hình giống một con hổ. Nhưng dấu tích hổ dường như ít hơn trong các làng xóm trồng lúa thời tiền sử. Rõ ràng hổ không bao giờ là đối tượng săn bắt lấy thịt làm thức ăn của các cư dân tiền sử mà trái lại, với sự phát triển của những làng xóm nông nghiệp định cư hổ dần trở thành con vật huyền thoại được đề phòng và tôn thờ.
Việc tồn tại dai dẳng tục thờ thần Bạch Hổ (Ông Ba Mươi) trong người Việt cũng như nhiều dân tộc sống ở miền núi phía Bắc nước ta một mặt phản ánh tín ngưỡng nguyên thủy từ rất xa xưa, đồng thời phản ánh tàn dư tôn sùng loài vật này gắn với sự phát triển của Đạo Giáo vốn xuất hiện ở Việt Nam chậm nhất là vào khoảng đầu công nguyên.
Năm Hổ nói chuyện Hổ. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho độc giả ít nhiều những thông tin bổ ích.
Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 299/TB-VPCP ngày 11/6/2025 thông báo Kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính tại cuộc họp nghe báo cáo về Đề án "Quốc tế hoá văn hoá Việt Nam và Việt Nam hoá văn hoá quốc tế".
Ngày 9/6, Tòa án Quận tại Oakland, California đã bác bỏ một vụ kiện tập thể chống lại Google, trong đó nguyên đơn cáo buộc công ty thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng trình duyệt Chrome một cách bất hợp pháp, ngay cả khi họ không đồng bộ hóa với tài khoản Google.
Kết quả bóng đá U19 Đông Nam Á 2025 – giaidauscholar.com cập nhật kết quả các trận đấu trong khuôn khổ vòng bảng giải vô địch U19 nữ Đông Nam Á 2025 diễn ra hôm nay, ngày 11/6/2025.
Trận thua 1-3 trước Turkmenistan tại sân Ashgabat vào tối 10/6/2025 trong khuôn khổ vòng loại Asian Cup 2027 đã đẩy đội tuyển Thái Lan vào tình thế nguy hiểm, khi cơ hội giành vé dự vòng chung kết bị đe dọa nghiêm trọng.
Lợi dụng thời điểm các sĩ tử lớp 12 đang bước vào giai đoạn "nước rút" chuẩn bị tham gia kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia 2024-2025, nhiều thủ đoạn lừa đảo trực tuyến đã xuất hiện khiến nhiều học sinh không kịp cảnh giác.
XSMN 11/6: Xổ số miền Nam ngày 11/6/2025 gồm các tỉnh Đồng Nai, Cần Thơ và Sóc Trăng. Theo dõi kết quả XSMN hôm nay thứ Tư ngày 11/6 trên giaidauscholar.com.
Canelo Alvarez và Terence Crawford đã chính thức xác nhận trận siêu quyền Anh tranh đai vô địch tuyệt đối hạng siêu trung tại Las Vegas được phát sóng trên Netflix.
Thiền viện Trúc Lâm An Giang (thị trấn Núi Sập, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang) là một trong những công trình tâm linh lớn của miền Tây Nam Bộ, thu hút đông đảo du khách và Phật tử đến chiêm bái, hành hương.
Trưa ngày 11/6/2025, HLV Nguyễn Đức Thắng đã khiến người hâm mộ bóng đá Việt Nam bất ngờ khi đăng tải tâm thư chia tay CLB Thể Công Viettel trên trang cá nhân. Sau hơn một năm gắn bó với đội bóng áo lính, vị chiến lược gia 49 tuổi quyết định khép lại hành trình đầy cảm xúc, để lại những dấu ấn đáng tự hào cả trong vai trò huấn luyện viên lẫn cựu cầu thủ.
Sao trẻ của Barcelon Lamine Yamal đã bị huyền thoại Real Madrid Guti công kích vì phong cách thời trang trong các buổi họp báo của đội tuyển Tây Ban Nha, ngay sau trận thua Bồ Đào Nha ở chung kết UEFA Nations League.
Hà Giang vào mùa lúa chín rực rỡ sắc vàng, trải dài dưới chân núi. Giữa khung cảnh ấy, người nông dân rộn ràng gặt hái với nụ cười tươi rói trên cánh đồng, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp của giữa thiên nhiên và người lao động.
Ngày 11/6/2025, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức Lễ giỗ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh năm 2025 và Trao quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ giỗ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh.
Xem VTV5 VTV6 trực tiếp bóng đá hôm nay ngày 11/6/2025. giaidauscholar.com cập nhật link trực tiếp bóng đá Việt Nam, vòng loại World Cup, giao hữu quốc tế...
Sự kiện “FWD Đường chạy âm nhạc 2025” diễn ra ngày 08/06 tại The Global City (TP. Thủ Đức) đã thật sự bùng nổ với hàng ngàn người trẻ đổ về quẩy hết mình trong không khí sôi động, sắc màu và đậm chất sống đầy.