Truyện tranh Mèo Mốc - từ một hiện tượng đến một phong cách

(giaidauscholar.com) - Theo đánh giá của Giải Dế Mèn: “Truyện tranh Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết! ghi nhận một bước tiến mới của chàng trai 9X Mèo Mốc (Đặng Quang Dũng) trong hành trình 8 năm bước vào con đường xuất bản sách giấy với hơn chục đầu sách hầu hết đều thuộc dạng best-seller. Ghi nhận Mèo Mốc tại giải Khát vọng Dế Mèn là ghi nhận một “hiện tượng truyện tranh” đã có đủ độ chín, sức bền và sức bật”.

Có những khát vọng Dế Mèn thật đặc biệt

Mùa giải Dế Mèn lần 2-2021 đã khép lại bằng một lễ trao giải đặc biệt vào đúng ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6 tại trụ sở báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN), số 11 Trần Hưng Đạo, Hà Nội. Đặc biệt ở chỗ lễ trao giải chỉ có sự góp mặt của các chủ nhân giải thưởng và các thành viên BTC, Hội đồng giám khảo...

Vậy Mèo Mốc là ai mà nhận được những lời đánh giá “có cánh” như vậy?

Mở đầu với series Mèo Mốc, đến nay, tác giả Đặng Quang Dũng (sinh năm 1992) đã đạt được những thành quả nhất định trong sáng tác truyện tranh. Chúng ta hãy cùng nhìn lại hành trình sáng tác truyện tranh của tác giả Mèo Mốc -Đặng Quang Dũng trong suốt 8 năm qua.

Hiện tượng Mèo Mốc và những mẩu chuyện giản dị, đời thường

Nếu là một người thường xuyên quan sát đời sống trẻ và những chuyển biến của văn hóa đại chúng, có lẽ ai cũng sẽ kể tên được một vài Fanpage Facebook có tầm ảnh hưởng như Thỏ Bảy Màu, Thăng Fly Comics, hay Mèo Mốc. Nếu Thỏ Bảy Màu thiên về hài hước, châm biếm, Thăng Fly Comics hướng dần mình đến các vấn đề đời sống - xã hội, thì Mèo Mốc lại là một Fanpage “thuần” về truyện tranh, xoay quanh cuộc sống của chú Mèo Mốc đen thui, béo ú.

Được thành lập vào năm 2013, Fanpage Mèo Mốc ban đầu đơn giản chỉ là một trang đăng những mẩu truyện 4 khung về đời sống thường nhật của tác giả Đặng Quang Dũng - nguyên mẫu cho nhân vật Mèo Mốc - và những người bạn.Những trang truyện gọn ghẽ, đơn giản mà vui nhộn này nhanh chóng chiếm được cảm tình của độc giả trẻ.

Đến tháng 10/2014, tác giả Đặng Quang Dũng đã xuất bản tập truyện đầu tiên trong series Mèo Mốc là Nhật ký Mèo Mốc, bút danh Mèo Mốc cũng chính thức được đưa vào sử dụng cho những ấn phẩm xuất bản từ đây. Ngay khi ra mắt, Nhật ký Mèo Mốc đã trở thành một “hiện tượng” trong lòng độc giả thiếu nhi, khi đi đến đâu, người ta cũng có thể bắt gặp một vài bạn nhỏ đang cầm cuốn sách Nhật ký Mèo Mốc trên tay.

Để có được độ “phủ sóng” cao này, không thể không kể đến độ nổi tiếng trước đó của Fanpage Mèo Mốc, tuy nhiên, nguyên nhân còn đến từ việc đây là một tập truyện tranh có nội dung gần gũi với giới trẻ, được in màu, chất lượng giấy tốt, bán với số lượng lớn và được làm truyền thông vô cùng bài bản.

Trả lời về thành công của series Mèo Mốc, tác giả Đặng Quang Dũng có viết: “Series Mèo Mốc có thể nói là một thành công không ngờ tới, bởi ban đầu mình chỉ định viết nó cho bạn bè và người thân đọc thôi. Việc có nhiều người hứng thú với cuộc sống của mình, dù đó là một cuộc sống được nhìn dưới lăng kính hài hước, khiến mình thấy thích thú. Mèo Mốc là bộ truyện dài hơi đầu tiên của mình”.

Nhìn tổng thể hơn, sự xuất hiện của Nhật ký Mèo Mốc không chỉ mở ra một thế giới Mèo Mốc vui nhộn, kỳ thú dành cho lứa độc giả trẻ, mà còn là một cột mốc đánh dấu bước tiến của truyện tranh Việt Nam. Trước đây, không xét đến những bộ truyện được mua bản quyền, truyện tranh Việt Nam mới chỉ xuất hiện nhỏ lẻ từ thời những Dũng sĩ Hesman,Thần đồng đất Việt, đến Tý Quậy, và một số tạp chí có tuổi đời ngắn ngủi như Truyện tranh trẻ... Dần dần, các tác giả 8x đời cuối - 9x đời đầu rút khỏi sân chơi xuất bản sách giấy trong nước, chuyển sang sáng tác và đăng tải truyện tranh trên blog cá nhân hoặc nền tảng truyện nước ngoài và gửi tác phẩm dự thi ở các cuộc thi truyện tranh quốc tế.

Thực tế là, thị trường xuất bản sách giấy của truyện tranh Việt Nam có phần ảm đạm, cho đến khi Nhật ký Mèo Mốc được Sky Comics xuất bản. Có thể nói, từ đây, lĩnh vực xuất bản sách giấy cho truyện tranh Việt Nam cũng bắt đầu khởi sắc.

8 năm sáng tác chuyên nghiệp - định hình phong cách

Tính từ Nhật ký Mèo Mốc là tập truyện tranh đầu tiên được xuất bản từ năm 2014, đến nay, tác giả Đặng Quang Dũng đã ra mắt độc giả hơn chục đầu sách (gồm cả các series truyện tranh dài kỳ).

Trong số đó, series Mèo Mốc và Series Tây du hí có chung hình thức trình bày là truyện tranh 4 khung, song Tây du hí đã có sự chuyển tiếp sang hình thức truyện tranh mang màu sắc của các khung hình điện ảnh. Còn Nào ta cùng ăn! Và Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết! lại mang trong mình những kiến thức văn hóa và những thông điệp nhân văn trong lối ứng xử giữa người với người. Cuối cùng, series Mèo Mốc Black Book đã chọn một “lối đi riêng”, thay vì là truyện tranh màu như trước đây, series chuyển sang hình thức truyện tranh đen trắng.

Tuy nhiên, dù là truyện tranh 4 khung, hài hước; truyện tranh văn hóa hay sản phẩm đen trắng, phong cách vẽ của Đặng Quang Dũng cho đến nay vẫn vô cùng thống nhất: Vẫn là những hình vẽ đơn giản, đôi chỗ có phần phóng đại; đường nét dày, đậm, rắn rỏi; màu sắc trung tính; tập trung khắc họa nhân vật hơn là bối cảnh khung truyện.

Kể từ khi bước vào con đường xuất bản sách giấy tính đến nay, tác giả Đặng Quang Dũng đã sáng tác liên tục trong suốt 8 năm. 8 năm trôi qua, Dũng đi từ những câu chuyện hài trong đời sống thường nhật, truyện phóng tác từ tác phẩm kinh điển, gần đây là truyện tranh văn hóa hướng đến độc giả thiếu nhi. Dù vậy, cần phải hiểu rằng những tác phẩm này không diễn ra nối tiếp, hết cái này đến cái khác, mà luôn đồng hành trên con đường sáng tác truyện tranh của tác giả, cho thấy sự đa dạng trong việc tìm tòi và thể hiện những nội dung mới mẻ, thú vị nhưng không kém phần sâu sắc, ý nghĩa đến với lứa đọc giả nhỏ tuổi.

Tác giả Đặng Quang Dũng cũng chia sẻ, “trong năm 2021 này, dự kiến Mèo Mốc sẽ có tập truyện tranh chuyển thể các lý luận chuyên ngành về giáo dục dành cho phụ huynh và những người quan tâm”. Có thể thấy, không chỉ có những bộ truyện vui vẻ hướng tới lứa độc giả thiếu nhi, tác giả của series Mèo Mốc còn ấp ủ nhiều dự định có ích cho thiếu nhi và vì tương lai của thiếu nhi.

• Có những khát vọng Dế Mèn thật đặc biệt
• Vắng 'Hiệp sĩ' nhưng đầy 'Khát vọng Dế Mèn'
• Bảng vàng Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn

Quan niệm đáng trân trọng về truyện tranh dành cho thiếu nhi

Theo dõi toàn bộ các sáng tác của tác giả Đặng Quang Dũng trong giai đoạn hiện tại, có thể thấy anh rất cẩn thận trong việc lựa chọn nội dung để truyền tải đến cho đối tượng thiếu nhi. Đặc biệt, tập truyện Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết! đã mang đến cho người đọc một trải nghiệm tương đối mới mẻ về cuộc sống giữa cõi âm và khỏi dương trong bối cảnh “các cụ” về nhà ăn Tết. Từ đây, câu chuyện mở ra ở cả 2 tuyến: Ở tuyến cõi âm, “các cụ” nhìn thấy cuộc sống hiện đại đổi khác, con cháu trưởng thành như thế nào; ở tuyến cõi dương, gia đình quây quần, đầm ấm bên nhau trong ngày Tết ra sao...

Dù câu chuyện có yếu tố tâm linh kỳ ảo của cõi âm dương, song với cách dẫn dắt và gợi mở từng câu chuyện vừa hài hước, ý nhị, lại có chút tưng tửng, hồn nhiên, Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết! lại trở nên vô cùng đặc sắc để độc giả nhỏ tuổi giải trí và học hỏi thêm một số kiến thức về văn hóa cổ truyền của người Việt. Chính điều này đã khiến cho tập truyện vừa mang tính giải trí, lại vừa chứa đựng những bài học nhẹ nhàng về giá trị văn hóa và sự kết nối giữa truyền thống với đời sống hiện đại ngày nay.

Tính đến Ly & Chũn - Tết là nhất, nhất là Tết!, phong cách sáng tác dành cho thiếu nhi của tác giả Đặng Quang Dũng gần như đã được định hình. Tập truyện không còn lê thê, dài dòng của vài tình huống hài hước vô thưởng vô phạt nữa, mà từng câu chuyện đều hướng đến khắc họa một bức tranh chung về văn hóa - con người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ trong đời sống xã hội đương đại đang ngày càng phát triển. Có thể nói, bên cạnh series đình đám Mèo Mốc, Ly và Chũn là một tập truyện vừa vặn để đại diện cho “phong cách Mèo Mốc - Đặng Quang Dũng” tại thời điểm này, đúng như những gì tác giả Đặng Quang Dũng chia sẻ:

“Truyện tranh dành cho thiếu nhi phải “sạch", kể cả về mặt hình ảnh lẫn từ ngữ. Để có một tác phẩm truyện tranh hay dành cho thiếu nhi, ngoài yếu tố giải trí cần đạt được, người viết cũng nên để tâm hơn về mục đích của câu chuyện mình kể cho thiếu nhi: Kể chuyện này nhằm mục đích gì, các em nhỏ có thể rút ra được gì từ câu chuyện này, người viết có nên “tranh thủ” lồng ghép thêm những chi tiết có giá trị giáo dục các em vào câu chuyện của mình không? Cần chú ý rằng, khi nói đến “giáo dục”, mình không có ý nói tới sự giáo điều, những bài học mà trẻ em tiếp nhận được đôi khi giản dị vô cùng (...)

Một điều quan trọng nữa, truyện cho thiếu nhi không thể được viết bởi một người lớn cho thiếu nhi đọc, mà được viết bởi một người lớn giữ được vẹn nguyên cái nhìn thơ ngây của con trẻ. Việc này giúp cho các nhân vật trong câu chuyện gần gũi với các em hơn”.

Nhìn lại, 8 năm qua, Đặng Quang Dũng đã luôn là một trong những “người mở đường” kiên trì và dễ mến đối với các em nhỏ, kể từ khi Nhật ký Mèo Mốc xuất bản cho đến nay.Với sức bền trong sáng tác cùng những ý tưởng sáng tạo của một 9x trẻ tuổi say mê truyện tranh, trong thời gian tới, hi vọng tác giả Đặng Quang Dũng có thể đem đến thật nhiều những tác phẩm mới mẻ, hấp dẫn và có ý nghĩa hơn nữa đến với người đọc.

Nguyễn Hoàng Dương