'Y học thể thao không thể xác định độ tuổi chính xác với cầu thủ trên 18,6 tuổi'

(giaidauscholar.com) - “Về mặt y học thể thao, ở những VĐV mà đã qua độ tuổi ở giai đoạn phát triển của bộ xương, với nam là 18,3 tuổi và với nữ là 17,6 tuổi, thì y học thể thao không thể xem xét và không thể biết chính xác VĐV đó hiện bao nhiêu tuổi. Y học thể thao chỉ có thể xác định được xem là VĐV đó đã ở trên ngưỡng tuổi 18,6 hay không mà thôi”, đó là khẳng định của bác sỹ Nguyễn Văn Phú với Thể thao & Văn hóa.

Trong khi nghi vấn tiền đạo Công Phượng gian lận tuổi đang gây xôn xao dư luận, phóng viên Thể thao & Văn hóa đã có cuộc trao đổi với bác sỹ Nguyễn Văn Phú để trả lời cho câu hỏi : Y học thể thao có thể xác định chính xác Công Phượng sinh năm 1993 hay sinh năm 1995 được không?

* Mới đây, dư luận đang rất muốn biết hiện tại cầu thủ Công Phượng chính xác bao nhiêu tuổi. Vậy thưa ông, y học thể thao nước nhà có phương pháp nào để xác định tuổi thật của Công Phượng?

- Khi cầu thủ đã ở độ tuổi trên 18,6 thì các phương pháp xác định tuổi  cũng không thể khẳng định chính xác cầu thủ đó đang ở độ tuổi 19, 20 hay 21. Các độ tuổi này đã vượt ra ngoài khả năng xem xét của phương pháp đo tuổi xương để biết chính xác tuổi.

Tôi khẳng định rằng, dù có dùng biện pháp vẫn được ứng dụng phổ biến như là cộng hưởng từ hay đo độ phát dục thì  cũng không thể lấy đó là cơ sở kết luận chính xác cầu thủ đó bao nhiêu tuổi khi tuổi thực của anh ta đã ở trên mức 18,6 tuổi.

Bác sỹ Nguyễn Văn Phú, PGĐ bệnh viện thể thao Việt Nam, cho biết: không thể xác định một cầu thủ là đúng 19, 20 hay 21 tuổi vì quá trình phát triển bộ xương giữa 19 và 20 thậm chí là 21, 22 hay 23 hoặc lớn hơn nữa thì không có sự khác biệt. Ảnh: Đức Huân

* Tại sao khi cầu thủ ở trên độ tuổi 18,6 thì y học thể thao lại không xác định được chính xác độ tuổi của anh ta, thưa ông?

- Ở những nước phát triển như châu Âu hay Bắc Mỹ người ta xem xét tuổi xương với tiêu chuẩn một năm phát triển bình thường của con người thì tương đương một năm phát triển của bộ xương. Phương pháp này được 2 nhà khoa học là Greulich và Pyle áp dụng từ năm 1958, với tên gọi là phương pháp GP.

Phương pháp GP cho phép người ta xác định được một cơ thể khi mới sinh ra, tức là độ tuổi 0 cho tới độ tuổi 17,6 đối với nữ và 18,3 đối với nam. Tại sao nằm trong khoảng tuổi đó, bởi vì sau khoảng tuổi đó, bộ xương hầu như phát triển hoàn chỉnh và ít có sự phát triển nào đáng kể, mặc dù thực tế những thay đổi có thể kéo dài tới 22 hoặc 25 tuổi với ít trường hợp cá biệt. Do vậy sau khoảng tuổi tôi vừa nói ở trên thì người ta không làm các phương pháp xác định tuổi nữa.

Từ độ tuổi 11 tới 16 tuổi, mỗi năm lại có điểm mốc riêng rất đặc trưng và có thể chụp phim nhằm xác định tuổi xương. Từ những năm 1996-2002, Trung tâm Y học thể thao đã sử dụng phương pháp GP để giải quyết vấn đề kiểm tra độ tuổi VĐV ở những giải bóng đá thiếu niên nhi đồng.

Ngoài phương pháp chụp X-quang đo độ tuổi xương, còn có thêm một số phương pháp phương pháp khác để đo độ tuổi của VĐV như: đo tuổi răng, dựa vào chỉ số phát trển của thể lực. Tuy nhiên, các phương pháp này đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Không có phương pháp nào là chính xác tuyệt đối.

Ví dụ, phương pháp đo tuổi xương chỉ nằm trong khoảng tuổi mà bộ xương còn phát triển. Còn phương pháp đo tuổi răng nằm trong khoảng tuổi có sự biến đổi về số lượng và chất lượng của răng.

Chúng ta không thể xác định cầu thủ này là đúng 19, 20 hay 21 tuổi vì bộ xương giữa 19 và 20 thậm chí là 21, 22 hay 23 hoặc lớn hơn nữa không có sự khác biệt nhiều bởi vì ở độ tuổi này bộ xương đã phát triển hoàn chỉnh rồi.

Chỉ trong trường hợp cầu thủ đó có số tuổi thực dưới mức 18,6 đối với nam thì phương pháp đo tuổi xương mới có thể xác định khá chính xác cầu thủ đó đang 15, 16 hay 17, 5 tuổi.

* Trước đây, đã có trường hợp nào phải nhờ tới Bệnh viện thể thao Việt Nam xác định độ tuổi thật của VĐV chưa, thưa ông?

- Từ năm 1996 tới năm 2002, một số giải bóng đá ở độ tuổi U11 hay U13 liên tục có vấn đề về mặt nhân sự, đặc biệt về chuyện gian lận tuổi của các VĐV. Thời điểm đó, y học nước nhà đã áp dụng những biện pháp xác định tuổi mà chúng tôi nôm na gọi tên là những biện pháp xác định theo kinh điển. Những biện pháp này dựa vào đánh giá sự cốt hóa của hệ thống xương.

Y học thế giới đã chỉ ra rằng qua mỗi năm phát  triển của cơ thể thì mức độ cốt hóa là khác nhau và hoàn toàn có thể dựa vào mức độ cốt hóa đó để suy luận ngược lại là VĐV đó bao nhiêu tuổi.

* Thưa ông, ngoài các phương pháp kể trên, y học thể thao có thêm cách nào khác để xác định tuổi của VĐV, đặc biệt là các VĐV ở độ tuổi dưới 19 không?

-  Như tôi đã đề cập ngoài phương pháp chụp X-quang đo độ tuổi xương thì còn có thêm một số phương pháp phương pháp khác độ đo độ tuổi của VĐV như: đo tuổi răng, dựa vào chỉ số phát triển của thể lực. Tuy nhiên các phương pháp này đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Không có phương pháp nào là chính xác tuyệt đối.

Ví dụ phương pháp đo tuổi xương chỉ nằm trong khoảng tuổi mà bộ xương còn phát triển.  Còn phương pháp đo tuổi răng nằm trong khoảng tuổi có sự biến đổi về số lượng và chất lượng của răng.

Tại các giải thi đấu bóng đá trẻ lứa tuổi U13, U16, U17, hiện tại FIFA và AFC luôn bắt buộc các đội phải kiểm tra xác định tuổi xương các VĐV tham gia. Thông thường, FIFA  và AFC sử dụng phương pháp chụp cộng hưởng từ (MRI) do những công bố gần đây về tính chính xác của kỹ thuật chụp MRI và độ tin cậy của việc phân tích dữ liệu đánh giá tuổi xương, mặc dù chi phí làm MRI có thể tương đối cao.

Năm 2002, IAEA, cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế, có ra khuyến cáo là cấm sử dụng phương pháp X-quang, tức là đo lường có nhiễm xạ để xác định tuổi người theo phương pháp cũ (GP).

Và phương pháp này chỉ sử dụng trong các trường hợp trưng cầu pháp lý của pháp luật, ví dụ như trong trường hợp vị thành niên có hành vi phạm pháp. Do vậy, dần dần việc sử dụng MRI để đánh giá tuổi xương có vai trò quyết định khi cần xem xét tuổi thực của một cá thể.

 Việt Nam chưa sử dụng phương pháp cộng hưởng từ để xác định tuổi của VĐV với quy mô lớn do chi phí khá cao và cũng cần có thêm những chuyên gia giám định. Tuy vậy, gần đây trước khi cử các đội U16 đi tham gia thi đấu trong hệ thống của AFC, chúng ta cũng đã có kiểm tra một số trường hợp.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần kết hợp nhiều yếu tố khác để quyết định có đưa một cần thủ đi kiểm tra tuổi hay không nhằm sàng lọc trước để tránh tốn kém không cần thiết, như: quan sát theo dõi việc thể hiện năng lực thi đấu, đánh giá trình độ thể lực, đo các chỉ số thể hình, thể lực, và có thể quan sát cầu thủ đó xem hành vi ứng xử trên sân. 

Tất cả những yếu tố này đều có thể thay đổi theo độ tuổi và thời gian tham gia tập luyện của mỗi VĐV”.

* Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!

Đức Huân (thực hiện)
Thể thao & Văn hóa