Disney và Universal kiện Midjourney về vấn đề bản quyền

Hai "ông lớn" của điện ảnh thế giới là Disney và Universal đồng loạt khởi kiện công ty Midjourney, đánh dấu cuộc đụng độ pháp lý đầu tiên giữa các studio giải trí hàng đầu thế giới và công nghệ tạo ảnh bằng trí tuệ nhân tạo (AI). 

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử các hãng phim lớn của Hollywood chính thức đưa một nhà phát triển công nghệ AI ra tòa vì cáo buộc vi phạm bản quyền.

Đơn kiện nộp tại Tòa án Liên bang Los Angeles cáo buộc Midjourney - công ty AI nổi tiếng có trụ sở tại San Francisco - sử dụng trái phép thư viện hình ảnh của hai hãng phim để tạo ra và phân phối "vô số bản sao không được cấp phép" của những nhân vật nổi tiếng như Darth Vader trong loạt phim Star Wars hay các chú Minions trong Despicable Me. Các nguyên đơn không ngần ngại gọi Midjourney là "kẻ ăn theo bản quyền điển hình" và khẳng định rằng "việc vi phạm bản quyền vẫn là vi phạm, bất kể hình ảnh đó được tạo ra bởi AI hay bất kỳ công nghệ nào khác".

Các hãng phim cho biết họ đã nhiều lần yêu cầu Midjourney ngừng hành vi vi phạm và áp dụng các biện pháp công nghệ để ngăn chặn việc tạo ra hình ảnh vi phạm bản quyền, nhưng đều bị phớt lờ.

Trong khi phía Midjourney không đưa ra phản hồi chính thức với báo chí, Giám đốc điều hành (CEO) David Holz đã đề cập đến vụ kiện trong cuộc trò chuyện thường kỳ với cộng đồng người dùng. Khi được hỏi liệu vụ kiện có đe dọa tương lai của công ty khởi nghiệp nhỏ bé này không, ông Holz né tránh chi tiết pháp lý nhưng khẳng định: "Tôi nghĩ Midjourney sẽ còn tồn tại rất lâu. Mọi người đều muốn chúng tôi tiếp tục".

Trước đó, trong một cuộc phỏng vấn năm 2022 với hãng tin AP, ông Holz từng mô tả dịch vụ tạo ảnh của mình như một công cụ tìm kiếm hình ảnh tổng hợp khổng lồ, học hỏi từ vô số dữ liệu trên Internet. Ông so sánh quá trình AI học từ hình ảnh với cách con người học hỏi từ nhau và đặt câu hỏi: "Một người nhìn vào một bức tranh và tạo ra một bức tranh tương tự thì có được không? Rõ ràng là được phép. Nếu không thì ngành nghệ thuật chuyên nghiệp sẽ sụp đổ". Theo ông Holz, nếu AI học như con người và kết quả đầu ra khác biệt thì "điều đó nên được xem là hợp lý".

Vụ kiện của Disney và Universal xuất hiện trong bối cảnh nhiều công ty AI khác đang tìm cách chen chân vào Hollywood và ngành công nghiệp trò chơi điện tử nhằm cung cấp các công cụ giúp sáng tạo video mới, giọng nói tổng hợp cũng như hỗ trợ chỉnh sửa nội dung.

Hiệp hội Điện ảnh Mỹ (MPA) ủng hộ vụ kiện và khẳng định rằng "bảo vệ bản quyền mạnh mẽ là nền tảng của ngành công nghiệp", đồng thời kêu gọi "cách tiếp cận cân bằng đối với AI – vừa bảo vệ sở hữu trí tuệ, vừa khuyến khích đổi mới theo định hướng con người".

Cùng ngày, Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Mỹ (RIAA) – hiện đang vướng vào những vụ kiện tương tự trong lĩnh vực âm nhạc AI – cũng tuyên bố ủng hộ vụ kiện, gọi đây là "hành động thiết yếu để bảo vệ sức sáng tạo của con người và sự đổi mới có trách nhiệm".

Phần lớn các nhà phát triển AI hiện nay không tiết lộ nguồn dữ liệu huấn luyện của họ. Tuy nhiên, họ thường viện dẫn nguyên tắc "sử dụng hợp lý" trong luật bản quyền Mỹ để biện minh cho việc thu thập khối lượng lớn dữ liệu văn bản, hình ảnh và nội dung đa phương tiện từ Internet. Dẫu vậy, các tập đoàn công nghệ lớn đang dần hướng tới những thỏa thuận cấp phép bản quyền để mua quyền sử dụng nội dung cho các hệ thống AI của mình.

Hiện vụ kiện của Disney và Universal chỉ là một trong nhiều vụ đang chờ xét xử tại San Francisco và New York, nơi đang trở thành chiến địa pháp lý giữa các ông lớn công nghệ và các chủ sở hữu bản quyền.

Trong khi đó, phiên tòa bản quyền lớn đầu tiên liên quan đến ngành công nghiệp AI tạo sinh đang diễn ra tại London với nguyên đơn là Getty Images – hãng cung cấp hình ảnh nổi tiếng thế giới – kiện Stability AI, một công ty tạo ảnh cạnh tranh trực tiếp với Midjourney.