Giải mã kiệt tác Girl With A Pearl Earring - Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai

(giaidauscholar.com) - Sau 2 năm nghiên cứu, bảo tàng Mauritshuis ở The Hague (Hà Lan) đã công bố những phát hiện mới đầy kinh ngạc về Girl With A Pearl Earring (Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai).

500 năm kiệt tác 'Mona Lisa': 'Bí hiểm' nhất lịch sử nghệ thuật

Năm 2017 này là mốc thời gian đánh dấu kiệt tác "Mona Lisa" của danh họa Leonardo da Vinci (1452-1519) tròn 500 năm tuổi. Và, qua 5 thế kỷ, hình ảnh và nụ cười từ bức chân dung ấy vẫn là điều bí ẩn với tất cả người xem.

Đây là dự án được Bảo tàng Mauritshuis bắt đầu xúc tiến từ năm 2018 và công bố những kết quả nghiên cứu trong một buổi thuyết trình trực tuyến mới đây.

Bí ẩn từ cặp lông mi

Cần nhắc lại, bức họa do tác giả Johannes Vermeer vẽ vào thế kỷ 17 đến giờ vẫn được coi là kiệt tác trong “thời kỳ hoàng kim Hà Lan”. Bức tranh sơn dầu này có chữ kỹ “IVMeer” nhưng không đề ngày tháng. Các chuyên gia ước tính nó được vẽ vào năm 1665, mô tả một cô gái châu Âu trong một không gian tối tăm. Cô đeo một chiếc khăn xếp màu xanh và vàng, bông tai ngọc trai và áo khoác vàng với cổ áo màu trắng có thể nhìn thấy bên dưới.

Biểu cảm khó hiểu cùng danh tính bí ẩn của nhân vật này đã khiến một số người so sánh bức tranh với kiệt tác Mona Lisa của danh họa Phục hưng Leonardo da Vinci. Tuy nhiên, không giống như Mona Lisa, kiệt tác của Vermeer không phải là một bức chân dung. Rất có thể, một phụ nữ trẻ đã ngồi để Vermeer vẽ, nhưng bức tranh không miêu tả gương mặt cô theo kiểu “tả thực”.

• Hé lộ những bí ẩn quanh kiệt tác 'Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai' của 'bậc thầy ánh sáng' Johannes Vermeer

Quan điểm trên thuyết phục nhiều người, bởi khi quan sát bằng mắt thường, cô gái trong tranh hầu như không tiết lộ chi tiết “vật lý” nào ngoài đời thực, chẳng hạn như lông tơ hay tàn nhang trên khuôn mặt.

Bảo tàng Mauritshuis đã sử dụng những tiến bộ công nghệ mới nhất để nghiên cứu bức tranh như kỹ thuật quét và chụp ảnh không xâm lấn, dùng kính hiển vi kỹ thuật số và phân tích mẫu sơn. Nghiên cứu diễn ra tại bảo tàng, bên trong một phòng kính được xây dựng cho mục đích này. Và, nhờ quét huỳnh quang tia X vĩ mô và kiểm tra bằng kính hiển vi, các nhà nghiên cứu đã có thể chứng minh rằng danh họa Vermeer vẽ những sợi lông mi nhỏ xung quanh cả hai mắt và từng sử dụng thuật vẽ xếp nếp để mô tả những chi tiết phía sau cô gái trong tranh.

Việc phát hiện ra những chi tiết ẩn giấu và không nhìn được bằng mắt thường này đã xới lại câu chuyện thú vị về danh tính của nhân vật trong tranh. Nói như lời các chuyên gia, cô đã được “đặt trong một không gian xác định”.

“Chúng tôi vẫn chưa phát hiện ra người phụ nữ trẻ trong tranh là ai. Nhưng chúng tôi đã đến gần cô ấy hơn một chút” - Martine Gosselink, Giám đốc Bảo tàng Mauritshuis tuyên bố.

“Sự thật, nét bí ấn của cô gái trong tranh luôn gây hứng thú cho mọi người” - Abbie Vandivere, chuyên gia bảo tồn tại Bảo tàng Mauritshuis, khẳng định thêm - “Và bây giờ, chúng ta lại có thể tiếp tục suy đoán, khi nhìn vào cặp mắt của cô”.

Sử dụng chất liệu quý hơn vàng

Một trong những phát hiện thú vị khác của đợt nghiên cứu này: Vermeer đã không miêu tả cô gái trước một tấm toan đen, trống rỗng như nó xuất hiện trước mắt người xem. Các phân tích cho thấy, tấm toan trong tranh vốn là một bức màn màu xanh lá cây. Sau hàng trăm năm, bức màn xanh này đã biến mất do những thay đổi vật lý và hóa học làm lớp sơn màu xanh lục mờ đi.

Các nhà nghiên cứu cũng có thể xác định nguồn gốc của các chất màu được sử dụng trong bức tranh sơn dầu. Trong tranh có chì trắng từ Quận Peak ở miền Bắc nước Anh, màu xanh lục lam từ đá lapis lazuli ở Afghanistan hiện nay, màu đỏ phẩm son được làm từ những bọ sống trên cây xương rồng ở Mexico và Nam Mỹ. Thực tế, nhờ giao thương hàng hóa toàn cầu phát triển mạnh, Vermeer có khả năng mua những vật liệu xa xôi này ngay ở thành phố Delft quê nhà.

“Những phát hiện này không chỉ tiết lộ chi tiết về các chất liệu của Vermerer mà còn cho chúng ta biết về nền thương mại thế giới và Hà Lan trong thế kỷ 17” - Vandivere nói - “Thật đáng ngạc nhiên khi thấy màu xanh biếc chất lượng cao được Vermeer sử dụng trong chiếc khăn trùm đầu của cô gái. Trong thế kỷ 17, chất màu xanh này có giá trị hơn vàng”.

Chuỗi ngọc trai đặc biệt

Trong nhiều thế kỷ, bức tranh này có nhiều tên khác nhau và được biết đến với tên hiện tại vào cuối thế kỷ 20 do nhân vật chính đeo khuyên tai ngọc trai lớn.

Thực tế, các viên ngọc trai đã xuất hiện trong 21 bức tranh của Vermerer, thậm chí xuất hiện rất nổi bật trong bức Woman With A Pearl Necklace. Tương tự, hoa tai còn hiện diện trong các bức tranh A Lady Writing A Letter, Study Of A Young Woman, Girl With A Red Hat và Girl With A Flute của Vermeer.

Trong quá trình nghiên cứu bức tranh, các chuyên gia thấy rằng điểm nổi bật thứ hai trên viên ngọc là không phải do Vermeer vẽ, mà thực tế là… một vệt màu rơi xuống và tự gắn lại vào bức tranh. Các nhà nghiên cứu đã phân tích cách họa sĩ mô tả bông tai và cho biết ông chỉ thêm một vài chất màu trên nền để tạo ảo giác cho người xem về viên ngọc.

“Vermeer vẽ bông tai không có đường viền và cũng không có móc để treo lên tai cô gái” - Vandivere khẳng định. Cũng theo nghiên cứu, thứ tự vẽ bức tranh của Vermeer được xác định. Trước tiên, họa sĩ sử dụng các đường màu đen để phác thảo bố cục, trước khi vẽ mặt, áo khoác và cổ áo của cô gái. Khăn trùm đầu màu xanh và bông tai ngọc trai là những yếu tố cuối cùng được thêm vào bức tranh, lưu lại chữ ký của nghệ sĩ.

Lần gần nhất, Girl With A Pearl Earring thu hút sự quan tâm của thế giới khi xuất hiện trong triển lãm tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia ở Washington (Mỹ) năm 1995.

Tác phẩm nghệ thuật huyền thoại này hiện thuộc sở hữu vĩnh viễn của bảo tàng Mauritshuis ở The Hague. Năm 2006, công chúng bình chọn Girl With A Pearl Earring là bức tranh đẹp nhất ở Hà Lan.

Việt Lâm (tổng hợp)