Đâu là ca khúc Giáng sinh cổ xưa nhất?

(giaidauscholar.com) - Khi nghĩ về những bài hát mừng Giáng sinh (Christmas carol) truyền thống như Away In A Manager hay It Came Upon A Midnight Clear, chúng ta vẫn thường cho rằng đây chính là những chuẩn mực, hình mẫu cổ xưa, đã được lưu truyền qua nhiều thời đại. Nhưng sự thật không hẳn như vậy.

Ca khúc Giáng sinh 'Last Christmas' của Wham!: Xin hãy trao nhau yêu thương thật lòng

Một trong những ca khúc Giáng sinh được yêu thích nhất mọi thời đại đồng thời, hứng chịu nhiều chỉ trích, tranh cãi nhất đó là "Last Christmas" của nhóm Wham!. Với "Last Christmas", nó có thể là vô nghĩa với người này nhưng là vô giá với người khác.

Hầu hết những ca khúc mà giới Anh ngữ cho là truyền thống Giáng sinh hóa ra có tuổi đời chưa tới 200 năm. Bài hát Do You Hear What I Hear thậm chí viết vào năm 1962, sau khi kỷ nguyên rock ra đời.

• Ca khúc Giáng sinh 'All I Want For Christmas Is You': Quà Giáng sinh muộn của Mariah Carey
• Ca khúc Giáng sinh 'Home': Không đâu bằng nhà!

Hát trên đường phố hơn là trong nhà thờ

Vậy đâu mới là ca khúc mừng Giáng sinh đầu tiên? Mặc dù câu hỏi này không cam go như “đâu là ca khúc đầu tiên?”, nhưng câu trả lời thật sự duy nhất vẫn là không có cách nào để chứng minh chắc chắn đâu là ca khúc mừng Giáng sinh đầu tiên.

Tuy nhiên, vẫn có thể khẳng định chắc chắn rằng âm nhạc theo chủ đề Giáng sinh đã ra đời từ thế kỷ 4- dù khi đó, nó không được coi như một phần của nghi lễ tôn giáo như về sau này. Cho tới thời Thánh Francis thành Assisi ở thế kỷ 12, nhạc Giáng sinh vẫn không thường được dùng trong các nghi lễ. Và thậm chí sau đó, sự hiện diện của nhạc Giáng sinh ở nhà thờ cũng không liên tục, thường xuyên.

Trong suốt nhiều thế kỷ, một số người cảm thấy nhạc Giáng sinh không phù hợp với một ngày lễ long trọng như vậy, thế nên, các carol (bài hát mừng - thường vào dịp Giáng sinh) thường được hát ở ngoài đường phố hơn là trong nhà thờ (Oliver Cromwell thậm chí từng cấm carol Giáng sinh ở Vương quốc Anh trong thời kỳ ông tại vị vào thế kỷ 12).

Dù vậy, những ca khúc Giáng sinh cổ xưa nhất mà nhân loại biết đến đều là về tôn giáo. Thánh Hilary thành Poitiers đã sáng tác carol tiếng Latin Jesus Refulsit Omnium(Chúa Jesus rọi sáng tất cả) vào thế kỷ 4, có lẽ là sau lễ mừng Giáng sinh đầu tiên được ghi chép lại (năm 336 sau Công nguyên). Cũng trong thế kỷ 4, nhà thơ Cơ đốc giáo La Mã Prudentius đã sáng tác Corde Natus Ex Parentis. Tuy nhiên, tất cả giống như thánh ca hơn là carol.

Phiên bản tiếng Pháp của The Friendly Beasts (Những con thú thân thiện -viết về những con vật vây quanh Chúa Jesus khi Người giáng sinh) được truy về tận thế kỷ 12, đưa nó trở thành ứng viên xác tín nhất cho carol Giáng sinh cổ xưa nhất mà mọi người vẫn thường hát ngày nay. Một số ca khúc cổ xưa của Pháp khác như Entre Le Bœuf Et L’âne Gris (Giữa con bò và con lừa xám), được các học giả truy về tới thế kỷ 13.

Carol tiếng Đức/Latin In Dulci Jubilo (Trong niềm hân hoan ngọt ngào) cũng có từ thời Trung cổ. Không rõ nguồn gốc ca khúc, nhưng Heinrich Seuse thường được ghi nhận là tác giả. Theo văn hóa dân gian Đức, Seuse viết nó vào khoảng năm 1328 sau khi nghe thấy các thiên thần hát và nhảy vũ điệu thần thánh. Lời bài hát gốc pha trộn giữa tiếng Đức và Latin với bản sao cũ nhất từng tìm thấy là ở trong Codex 1305, một bản thảo có niên đại vào khoảng năm 1400. Sau này, nhà soạn nhạc Johann Sebastian Bach cũng sử dụng In Dulci Jubilo cho sáng tác của mình.

Ngoài ra, có thể kể tên một số carol cổ khác như Resonet In Laudibus (Hãy ngân vang lời ngợi ca - từng được hát rộng rãi khắp châu Âu vào thế kỷ 14 với bản sao lâu đời nhất được tìm thấy là trong Moosburg Gradual năm 1360), O Come, All Ye Faithful (Hãy tới đây những tín hữu - có ca từ có thể đến từ thế kỷ 13,phiên bản tiếng Anh phổ biến nhất được viết vào năm 1841 bởi linh mục người Anh Frederick Oakeley), hay Good King Wenceslas (Vua hiền Wenceslas - xuất hiện ở Phần Lan từ thế kỷ 13, viết về một vị vua từ Bohemia đã đi bố thí cho dân nghèo giữa mùa Đông khắc nghiệt vào Lễ Stephen diễn ra vào ngày 26/12).

Chìm dần giữa những ca khúc Giáng sinh đương đại

Về những bài carol sáng tác bằng tiếng Anh, lịch sử có gần đây hơn, nhưng không chắc chắn bằng. Trong khi Adam Lay Ybounden được các học giả truy về tới thế kỷ 15, ca khúc - chủ yếu nói về Adam thời Sáng thế ký - có nội dung không giống với một carol Giáng sinh (và nhạc gốc đã thất lạc). Các bài carol tiếng Anh ở thế kỷ 15 khác như This Endris Night và Sir Christmas mang tinh thần ngày lễ hơn, nhưng hầu hết đã bị rơi vào quên lãng.

Tuy nhiên, chuyển sang thế kỷ 16, xuất hiện một ca khúc được công nhận rộng rãi hơn là God Rest Ye Merry, Gentlemen. Trong khi ca từ “chính thống” hơn xuất hiện vào thế kỷ 19 nhưng nó là biến thể của ca khúc gốc có từ ít nhất là những năm 1650. Năm 1739, carol Hark! The Herald Angels Sing được phát hành phiên bản đầu tiên. Tới những năm 1880, một số carol vẫn còn được biết tới và hát tới ngày nay bắt đầu ra đời.

Ngày nay, ca khúc Giáng sinh phổ biến nhất - dựa trên lượng người nghe và phát thanh - là All I Want For Christmas Is You. Phát hành ngày 29/10/1994, đây là đĩa đơn mở đường trong album phòng thu thứ tư và là album nghi lễ đầu tiên của Mariah CareyMerry Christmas (1994), mà cô là đồng sáng tác. Nó là ca khúc Giáng sinh đương đại bán chạy nhất và có vị thế cao trong âm nhạc và văn hóa pop.

Carey đã biểu diễn All I Want For Christmas Is You nhiều lần trên truyền hình cũng như trong các chuyến lưu diễn suốt sự nghiệp. Năm 2010, cô thu âm lại nó trong album nghỉ lễ thứ hai, Merry Christmas II You. Ngoài ra, cô cũng song ca ca khúc với Justin Bieber trong album năm 2011 của nam ca sĩ người Canada Under The Mistetoe. Rất nhiều nghệ sĩ khác cũng đã hát lại siêu phẩm này.

Kể từ những năm đầu phát hành, All I Want For Christmas Is You đã được giới phê bình đánh giá cao, từng gọi nó là “một trong số những bổ sung đương đại quý giá cho ngày lễ tôn giáo” và là một hình tượng của nhạc Giáng sinh. Mức độ phổ biến của ca khúc tăng dần theo năm tháng. Tới nay, nó đã bán được 16 triệu bản, là đĩa đơn bán chạy thứ 12 trong lịch sử. Tính tới năm 2017, ca khúc thu về hơn 60 triệu USD tiền bản quyền.

Vào ngày 24/11 vừa qua, ca khúc giành được 3 kỷ lục Guinness cho ca khúc Giáng sinh bán chạy và nổi tiếng nhất, được stream nhiều nhất Spotify trong 24h (nữ) và là ca khúc Giáng sinh có nhiều tuần nằm trong Top 10 đĩa đơn Anh nhất. Tại thời điểm hiện tại, khi mùa Giáng sinh chưa bắt đầu, All I Want For Christmas Is You đã đứng đầu BXH Các ca khúc được stream nhiều nhất của Billboard với 35,1 triệu lượt stream trong tuần kết thúc ngày 5/12 tại Mỹ, theo Nielsen Music.

Tuy nhiên, cũng chính vì sự nổi tiếng kéo dài nhiều thập kỷ này, All I Want For Christmas Is You luôn nằm trong số những ca khúc bị cho là gây ong đầu nhất vào lễ Giáng sinh. Ngoài ra, cũng như nhiều sáng tác đương đạicùng thể loại, nó chủ yếu nói về tình cảm đôi lứa, với Giáng sinh chỉ là bối cảnh chứ không mang nhiều ý nghĩa tôn giáo.

Tóm lại, khó mà đi đến cùng câu trả lời cho câu hỏi về carol Giáng sinh cổ xưa nhất trên thế giới. Cũng giống như lịch sử nhiều dòng nhạc khác, phần lớn nó đã bị trôi vào quên lãng. Tất cả những gì ta có thể chắc chắn chỉ là: từ thời Trung cổ, những người hát rong đã ca vang carol Giáng sinh ngoài đường, như chúng ta hát All I Want For Christmas Is You ngày nay.

Thư Vĩ (Tổng hợp)