Hội Nhà văn Hà Nội lên tiếng về việc nhà văn Thuận 'từ chối giải thưởng'

(giaidauscholar.com) - Sau Lễ tổng kết và trao giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2017 không lâu, đời sống văn chương lại "dậy sóng" xoay quanh hạng mục giải Dịch thuật.

• Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội khuyết giải thơ: 'Mất mùa' không lo bằng... mất chất
• Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2017: Không trao giải cho thơ
• Hội Nhà văn Việt Nam gặp mặt các nhà văn hải ngoại sống tại 12 nước trên thế giới

Theo đó, vào ngày 10/12, trên báo điện tử Zing đã đăng tải thông tin nhà văn Thuận và Lê Ngọc Mai từ chối giải thưởng cho dù tác phẩm Ngôn từ của Jean Paul Sartre do hai dịch giả này chuyển ngữ đạt 75% số phiếu bầu.

Ngoài việc từ chối nhận giải,  trên trang cá nhân, nhà văn Thuận cho rằng "Hội nhà văn Hà Nội chưa làm đúng trách nhiệm - bảo vệ quyền tự do sáng tác của các nhà văn".

"“Ngôn từ” không đạt đủ 75% số phiếu từ đầu"

Liên hệ với nhà văn Y Ban, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Hà Nội (HNVHN) đồng thời là Trưởng ban kiểm tra giải thưởng HNVHN năm nay về vấn đề này, bà cho biết: "Đầu tiên phải nói về sách dự giải năm nay có 2 nguồn. Một là tác giả tự gửi sách dự giải. Nguồn thứ hai là do các Nhà xuất bản, Hội đồng hay Ban chuyên môn giới thiệu. Sách được xuất bản từ quý 3 năm 2015 đến quý 3 năm 2017. Do năm trước không tổ chức Đại hội Hội nhà văn Hà Nội nên năm nay xét giải thưởng của 2 năm ở 4 chuyên ngành: văn, thơ, lý luận phê bình và dịch thuật. Ngôn từ là do NXB Văn học gửi dự giải năm nay”.

"Giữa rất nhiều cuốn được tiến cử và ứng cử, hội đồng văn học dịch có chọn được 3 cuốn đưa lên chung khảo là Ngôn từ, Người khổng lồ ngủ quên và Búp Bê – bà Y Ban nói tiếp.

"Tất cả thành viên trong hội đồng bao gồm 8 ủy viên BCH đã đọc kĩ cả 3 tác phẩm nói trên. Cũng phải nói kỹ hơn là BCH (Hội đồng Chung khảo) đã họp nhiều lần về việc xét giải thưởng và kết nạp hội viên. Khi bỏ phiếu thì cuốn Ngôn từ chỉ được 5/8 phiếu, không đạt đến mức đạt giải bởi năm nay quy chế của Hội là tác phẩm phải đạt trên 75% phiếu, khắt khe hơn so với các khoá trước là 50%”.

Khi ấy có ý kiến của Hội đồng dịch là bản gốc cuốn sách này hay, dịch khá khó và đánh giá cao việc dịch thuật của 2 tác giả nên mới đưa ra cân nhắc, thảo luận có xem xét đưa lên được không. Sau khi bàn luận rất nhiều thì 1 thành viên hội đồng đề xuất ý kiến bỏ thêm 1 phiếu của mình cho Ngôn từ (vì trước đó thành viên này nghĩ rằng chỉ được trao 1 giải và bỏ phiếu cho cuốn khác). Như vậy cuốn Ngôn từ đã không đạt đủ tiêu chuẩn từ đầu.

Về cuốn Búp bê (tác giả Boleslaw Prus, văn học Ba Lan, Nguyễn Chí Thuật dịch), bà Y Ban đánh giá được dịch cực kỳ hay từ nguyên gốc tác phẩm kinh điển có từ 100 năm trước của Ba Lan. Cuốn này khá dày, lên đến trên 1000 trang nên trong lần đầu bỏ phiếu nhiều thành viên Hội đồng chưa kịp đọc. Chủ tịch Nguyễn Thị Thu Huệ có nói: “Đề nghị Hội đồng Chung Khảo dành thời gian đọc tiếp Búp bê để phiên họp tới bỏ phiếu”.

Bà Y Ban cũng khẳng định không phải đến khi tác giả Ngôn từ  từ chối nhận giải thì cuốn Búp bê mới được. Trên thực tế, Giải thưởng HNVHN về mảng dịch năm nay sẽ có 2 giải cho 2 cuốn đủ phiếu. Số phiếu bỏ cho Búp bê là tuyệt đối 8/8 .

"Không thể gọi đó là trả lại giải thưởng"

Nhà thơ Y Ban tiếp tục trả lời báo Thể thao & Văn hóa: “Mặt khác, tôi - với cương vị Trưởng ban kiểm tra, cũng phải tìm hiểu về những tác phẩm có thể trao giải xem có vi phạm bản quyền hay vướng kiện tụng, với tác phẩm dịch có được phép của nhà văn hay người được ủy quyền đại diện cho tác phẩm đấy hay không”. Phiên họp sau đó, mọi việc sẽ được nêu ra, để BCH có quyết định cuối cùng là sẽ trao giải thưởng cho tác phẩm nào.

Đồng thời, BCH cũng hỏi ý kiến một số tác giả, là nếu BCH xét tặng giải thưởng cho tác phẩm của mình, anh/chị có đồng ý  bằng văn bản về việc có nhận giải hay không?

Nhấn mạnh thêm là thời điểm hai tác giả từ chối nhận giải Hội đồng chưa có quyết định trao giải, chỉ vừa mới bỏ phiếu và đang tiến hành nhiều thủ tục khác nên không thể gọi đó là trả lại giải thuởng. 

Được biết, khi thống nhất trao giải Ngôn từ, Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội - bà Nguyễn Thị Thu Huệ có nhờ người quen biết hai tác giả và gửi email thông báo thì tác giả Lê Ngọc Mai trả lời email trước, nói rằng nếu có trao thì sẽ không nhận, sau đó nhà văn Thuận trả lời lại đại ý là giống ý kiến của Lê Ngọc Mai. Nghĩa là hai tác giả không hề nói gì về việc Hội không bảo vệ tự do sáng tác?!

Như vậy những lùm xùm kể trên đến đây mong rằng sẽ khép lại. Tuy vậy, về phía Hội Nhà văn Hà Nội, sau sự việc này, BCH sẽ rút kinh nghiệm và yêu cầu tác giả xác nhận đồng ý dự giải ngay từ đầu vào và không phải đợi đến khi xét xong giải mới yêu cầu, kể cả việc gửi sách tham dự giải không phải do chính tác giả gửi mà từ các nguồn khác như vừa qua.

Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội khuyết giải thơ: 'Mất mùa' không lo bằng... mất chất

Với những ai theo dõi đời sống văn học Thủ đô qua "lăng kính" giải thưởng thì việc năm nay thơ "mất mùa" là một tin... buồn, mặc dù việc xét giải thưởng cũng như kết nạp thành viên được thực hiện cho cả hai năm 2016 – 2017.

Hà My