Toàn cảnh vụ 'Hồ sơ Panama': Thế giới đang chao đảo ra sao?

(giaidauscholar.com) -  Một ngày sau khi báo chí công bố vụ rò rỉ tài liệu lớn nhất từ trước tới nay mang tên "Hồ sơ Panama", một loạt quốc gia trên thế giới đã tuyên bố sẽ tiến hành điều tra các thông tin liên quan tới vụ việc gây chấn động thế giới này. Mới nhất, Thủ tướng Iceland đã từ chức.

• Diễn biến bất ngờ vụ 'Hồ sơ Panama': Thủ tướng Iceland đã từ chức
• Messi phủ nhận cáo buộc của ‘Panama Papers’
• Siêu sao Thành Long, Bachchan bị điểm tên trong 'Tài liệu Panama'

Các tài liệu rò rỉ trên cho thấy công ty luật Mossack Fonseca (Mỹ) tại Panama đã "giúp đỡ" nhiều nhân vật có “thế lực” trên thế giới trốn thuế. Tuy các thông tin liên quan chưa có kết quả điều tra chính thức nhưng vụ việc đã thu hút sự chú ý của dư luận thế giới.

* ''Hồ sơ Panama''

Hơn một năm trước, tờ báo “Süddeutsche Zeitung” (Nam Đức, SZ) ở Munich, Đức, đã nhận được từ một nguồn tin giấu tên một kho tài liệu khổng lồ từ cơ sở dữ liệu nội bộ của công ty luật Mossack Fonseca ở quốc gia Trung Mỹ Panama.

Số tài liệu này, còn gọi là “Hồ sơ Panama” (Panama Papers), ghi lại hoạt động hàng ngày của công ty luật Mossack Fonseca trong hơn 40 năm qua (từ năm 1975 đến nay), trong đó cho thấy công ty này đã giúp các khách hàng trốn thuế và rửa tiền thông qua việc lập thành lập 214.000 “công ty ma”.

Tòa nhà trụ sở của Công ty luật "thiên đường trốn thuế" Mossack Fonseca tại thành phố Panama City ngày 3/4. Ảnh: AFP/TTXVN

Tờ “Süddeutsche Zeitung” sau đó đã chia sẻ thông tin với Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) và một số tập đoàn truyền thông thế giới, trong đó có tổ hợp truyền thông ABC của Australia, cùng 100 tờ báo ở gần 80 quốc gia, để huy động các báo cùng điều tra.

Gần 400 nhà báo đã nghiên cứu kỹ lưỡng các tài liệu trong một năm qua trước khi đồng loạt công bố vào ngày 3-4-2016. Đây được coi là vụ rò rỉ tài liệu mật lớn nhất thế giới từ trước đến nay.

“Hồ sơ Panama” bao gồm khoảng 11,5 triệu tài liệu, tương đương 2,6 terabyte dữ liệu, nhiều hơn cả toàn bộ dữ liệu từ các vụ rò rỉ tài liệu mật lớn khác trước đây là Wikileaks, Offshore Leaks, Lux Leaks và Swiss Leaks. Hồ sơ này, bao gồm email, tập tin PDF, tập tin hình ảnh liên quan đến 214.000 công ty nước ngoài lập ra để trốn thuế và rửa tiền từ giữa thập niên 1970 đến năm 2016, đã được tờ báo “Süddeutsche Zeitung” chia sẻ với Hiệp hội Quốc tế các nhà báo điều tra (ICIJ) và hơn 100 tờ báo ở gần 80 quốc gia.

Theo các kết quả điều tra 11,5 triệu trang tài liệu bị rò rỉ của công ty Mossack Fonseca, công ty luật này đã tạo ra một "thiên đường trốn thuế", qua đó giúp khoảng 140 chính trị gia, gồm cả 12 nhà lãnh đạo hoặc cựu lãnh đạo các nước, cùng những ngôi sao thể thao, nhiều nhà tỷ phú, trùm ma túy... trốn nộp thuế.

Nhiều ngân hàng lớn đã thuê các hãng luật như Mossack Fonseca quản lý tài chính cho khách hàng giàu có của họ. Các ngân hàng này cũng đứng sau việc lập ra những công ty nước ngoài giúp các khách hàng giàu có trốn thuế và rửa tiền.

Hiện công ty Mossack Fonseca vẫn tuyên bố việc công bố "Hồ sơ Panama" với những chi tiết về tài chính cá nhân của các khách hàng của hãng này là "đòn tấn công" nhằm vào Panama.

Đại diện công ty này khẳng định Mossack Fonseca, đã hoạt động trong suốt 4 thập kỷ qua và thành lập 240.000 chi nhánh trên toàn thế giới, chưa khi nào bị kết án hay bị cáo buộc về bất kỳ sai phạm nào.

* Phản ứng của một số nước có liên quan

Một ngày sau khi báo chí công bố vụ rò rỉ tài liệu lớn nhất từ trước tới nay mang tên "Hồ sơ Panama", một loạt quốc gia trên thế giới tuyên bố sẽ tiến hành điều tra các thông tin liên quan tới vụ việc gây chấn động thế giới này.

Vụ "Hồ sơ Panama" làm chấn động thế giới

Ngày 4-4, Văn phòng Công tố Panama thông báo đã mở cuộc điều tra liên quan đến các thông tin về hành vi rửa tiền và trốn thuế của hàng loạt chính trị gia và các nhân vật nổi tiếng được tiết lộ trong "Hồ sơ Panama".

Trong một tuyên bố, Văn phòng Công tố Panama nhấn mạnh "những sự thật được mô tả trên các phương tiện truyền thông trong nước và quốc tế liên quan đến "Hồ sơ Panama" đều sẽ bị điều tra hình sự". Mục đích của cuộc điều tra này là nhằm xác minh các hình thức phạm tội, những đối tượng liên quan cũng như những thiệt hại tài chính tiềm tàng.

Tuyên bố cũng khẳng định nước này sẽ không khoan dung cho các hoạt động pháp luật và tài chính không minh bạch. Phát biểu trước báo giới, Tổng thống Panama Juan Carlos Valera khẳng định nước này sẽ hợp tác với chính phủ các nước trên thế giới trong quá trình điều tra vụ bê bối trên.

Tuy nhiên, ông Valera cũng cam kết sẽ "bảo vệ hình ảnh đất nước" - hiện đang nỗ lực thoát khỏi hình ảnh là thiên đường trốn thuế và các vụ giao dịch mờ ám.

Bộ Tư pháp Mỹ cũng thông báo đang xem xét các báo cáo về các thỏa thuận và giao dịch tài chính ở nước ngoài mà nhiều chính trị gia và các nhân vật nổi tiếng trên toàn cầu có dính líu được tiết lộ trong “Hồ sơ Panama”. Bộ trên nhấn mạnh sẽ đánh giá một cách cẩn trọng mọi cáo buộc đáng tin cậy nhằm xác định sự tồn tại của các bằng chứng cho thấy có hành vi tham nhũng và các hành vi khác vi phạm luật pháp Mỹ.

Tại Canada, chính phủ nước này đã yêu cầu được cung cấp một bản sao dữ liệu rò rỉ về danh sách khách hàng được Công ty luật Mossack Fonseca ở Panama giúp trốn thuế, để giới chức nước này kiểm tra thông tin và có biện pháp xử lý bất kỳ trường hợp trốn thuế nào trong vụ việc này.

Ottawa cũng khẳng định đang theo dõi chặt chẽ các trường hợp công dân nước này mở công ty trốn thuế và rửa tiền ở Panama cũng như các nơi khác trên thế giới và sẽ đưa vụ việc lên các công tố viên nếu cần thiết.

Trưởng đoàn nghị sĩ đảng Cánh tả tại Quốc hội Đức Sahra Wagenknecht đã yêu cầu xem xét thành lập một Ủy ban điều tra ở Quốc hội để điều tra việc trốn thuế cũng như sẽ có những hành động cứng rắn và kiên quyết đối với các ngân hàng tiếp tay cho việc trốn thuế.

Bộ trưởng Tư pháp liên bang Đức Heiko Maas tuyên bố sẽ bổ sung luật chống rửa tiền với một hệ thống đăng ký minh bạch nhằm chấm dứt các hành động trốn thuế và tài trợ cho khủng bố. Theo tờ Süddeutsche Zeitung (Nam Đức) số ra ngày 5-4, hàng nghìn người Đức và ít nhất 28 ngân hàng của nước này bị nằm trong diện điều tra do nghi liên quan tới Công ty luật Mossack Fonseca trong vụ rò rỉ "Hồ sơ Panama".

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Francois Hollande cho rằng, những tiết lộ trong tài liệu "Hồ sơ Panama" liên quan tới hoạt động trốn thuế ở nước ngoài sẽ giúp tăng nguồn thu thuế từ những đối tượng trốn thuế.

Nhà lãnh đạo Pháp khẳng định một khi có thông tin liên quan tới những người trốn thuế ở Pháp, nước này sẽ mở các cuộc điều tra và đưa ra toà xét xử. Các công tố viên điều tra tài chính của Pháp đã tuyên bố sẽ tiến hành điều tra về vụ gian lận thuế này.

Tại Australia, Văn phòng thuế liên bang Australia (ATO) cho biết đang điều tra 800 công dân nước này có tên trong "Hồ sơ Panama". Trong một tuyên bố, Phó Giám đốc ATO, Michael Cranston cho biết, một số công dân trong danh sách này đã bị điều tra trước đây, cũng như một số đã cung cấp thông tin các giao dịch thuế và tài chính của họ cho ATO.

Tuy nhiên một vài nhân vật, trong đó có nhiều người giàu có, chưa kê khai đầy đủ các giao dịch tài chính của họ và ATO đã bắt đầu điều tra. Theo văn phòng này, trong số 800 công dân Australia có 120 người có liên hệ với một công ty dịch vụ tài chính có trụ sở tại Đặc khu hành chính đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc).

Giới chức Tây Ban Nha và một số quốc gia như Thuỵ Sĩ, Áo, Na Uy, Thuỵ Điển, Ukraine, Costa Rica,… cũng cho biết sẽ điều tra các cá nhân, công ty và ngân hàng có tên trong "Hồ sơ Panama" về khả năng trốn thuế, tiếp tay trốn thuế hoặc gian lận tài chính.

Chính phủ Argentina cũng tuyên bố bác bỏ các thông tin cho rằng Tổng thống nước này Mauricio Macri nằm trong danh sách những nhân vật bị tình nghi có liên quan tới hoạt động mở công ty trốn thuế và rửa tiền, với sự trợ giúp của công ty luật Mossack Fonseca ở Panama.

Chính phủ Argentina khẳng định Tổng thống Macri chưa từng có cổ phần trong công ty Fleg Trading, có trụ sở tại Bahamas và hiện đang bị cáo buộc tham gia trốn thuế và rửa tiền. Tuy nhiên, thông cáo của chính phủ cũng thừa nhận ông Macri từng nhiều lần được bổ nhiệm làm giám đốc bởi đây là công ty của gia đình ông. Theo đó, gia đình của ông Macri đã mở công ty Fleg Trading năm 1998 và giải thể vào năm 2009, trong thời gian ông này giữ chức thị trưởng Buenos Aires (2007-2015)...

Trong một động thái mới nhất, ngôi sao bóng đá người Argentina, Lionel Messi đang thi đấu cho CLB Barcelona (Tây Ban Nha) đã tuyên bố sẽ kiện tờ báo “El Confidencial” vì đăng cáo buộc cầu thủ này "lập nên một mạng lưới gian lận thuế" để giấu tiền khỏi những người thu thuế.

Thủ tướng Iceland Sigmundur David Gunnlaugsson đang chịu sức ép từ chức sau khi vụ rò rỉ thông tin "Hồ sơ Panama" cho thấy vợ ông sở hữu một công ty bí mật ở nước ngoài với nhiều triệu bảng Anh.

Theo phóng viên TTXVN tại châu Âu, tối 4/4, hàng nghìn người biểu tình đã tập trung bên ngoài tòa nhà quốc hội ở trung tâm thủ đô Reykjavik để phản đối Thủ tướng. Các đảng đối lập tại Iceland thậm chí đã kêu gọi tiến hành một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm Thủ tướng trong tuần này và một kiến nghị trực tuyến đòi ông Gunnlaugsson từ chức đã thu được hơn 23.000 chữ ký. 

Tuy nhiên, cùng ngày, Thủ tướng Gunnlaugsson khẳng định không làm gì vi phạm luật và không có ý định từ chức.

*  Nga kiểm tra thông tin về các công dân bị tình nghi

Trong khi đó, Chính phủ Nga đã bác bỏ những cáo buộc rằng các nhân vật thân cận với Tổng thống nước này Vladimir Putin nằm trong danh sách những đối tượng bị tình nghi có liên quan tới hoạt động trốn thuế và rửa tiền, với sự trợ giúp của công ty luật Mossack Fonseca ở Panama.

Phát biểu với báo giới, người phát ngôn Điện Kremlin Dmity Peskov nhấn mạnh: "Tổng thống Putin, nước Nga và các cuộc bầu cử sắp tới là mục tiêu chính của một âm mưu nhằm gây bất ổn tình hình". Ông Peskov cho rằng, những cáo buộc kiểu trên không có gì mới mẻ, thiếu thông tin cụ thể và chỉ dựa trên phỏng đoán.

Nhưng mới nhất, theo phóng viên TTXVN tại Moskva, Viện Công tố LB Nga ngày 5/4 cho biết cơ quan này sẽ kiểm tra thông tin được công bố trên các phương tiện truyền thông trong nước và nước ngoài, về các cá nhân và thể nhân Nga được cho là sở hữu các công ty và tài khoản ở nước ngoài trong vụ rò rỉ thông tin "Hồ sơ Panama".

Theo cơ quan trên, mục đích chính của việc kiểm tra là xác định xem liệu hành động của các công dân LB Nga được đề cập trong các tài liệu này có phù hợp với các quy định của luật pháp Nga, luật pháp quốc tế cũng như nghĩa vụ của Moskva với cộng đồng quốc tế trong việc phòng chống tham nhũng và hợp pháp hóa tiền phi pháp, hay không.

* Thủ tướng Iceland đã từ chức sau khi "Hồ sơ Panama" tiết lộ rằng ông đã sử dụng một công ty "bình phong" để che giấu các khoản đầu tư trị giá hàng triệu bảng Anh. Trước đó, ông đã đề nghị giải tán quốc hội và tiến hành bầu cử sớm, nhưng Tổng thống nước này chưa chấp nhận.

Ngày 4/4, hàng ngàn người dân địa phương đã bao vây quốc hội Iceland để đòi Thủ tướng Sigmundur David Gunnlaugsson từ chức. Nhiều người khẳng định rằng chính trị gia này đã mất niềm tin của công chúng sau khi bị cáo buộc rằng ông cùng vợ sở hữu một công ty liên quan đến bê bối có tên gọi "Tài liệu Panama."

Các đảng đối lập đã yêu cầu tiến hành một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với thủ tướng. Ban đầu ông khẳng định không làm điều gì sai trái sau vụ tiết lộ nhưng có tin đã từ chức vào chiều 5/4 trong bối cảnh sức ép đang gia tăng.

Tài liệu Panama (Panama Papers) bao gồm số lượng dữ liệu khổng lồ nêu đích danh các cá nhân liên quan đến một công ty luật chuyên tạo dựng các công ty vỏ bọc với mục đích trốn thuế.

Ông Gunnlaugsson là một trong hàng chục lãnh đạo hoặc cựu lãnh đạo trên toàn thế giới bị nêu danh trong các tài liệu kể trên. Không hề có ám chỉ nào rằng ông đã hành động bất hợp pháp khi can dự vào kế hoạch đó, song những người chỉ trích nói rằng việc này là một sự xung đột lợi ích.

Trước đó, Thủ tướng Iceland Sigmundur David Gunnlaugsson đã đề nghị giải tán quốc hội và tiến hành bầu cử sớm trong bối cảnh nhà lãnh đạo này đang đứng trước sức ép từ chức.

Một số nhà phân tích cho rằng, vụ rò rỉ "Hồ sơ Panama" gây chấn động thế giới này sẽ còn làm nhiều quốc gia trên thế giới đau đầu.

Phương Nam (tổng hợp)

[Nguồn: TTXVN]