Những phát thanh viên 'huyền thoại' của VTV

(giaidauscholar.com) - Mặc dù đã nghỉ hưu nhiều năm nhưng mỗi khi nhắc đến những gương mặt phát thanh viên như NSƯT Kim Tiến, NSƯT Mạnh Tường, NSƯT Minh Trí hay NSƯT Thanh Hùng, khán giả đều gọi họ là những phát thanh viên "huyền thoại" của Đài truyền hình Việt Nam.

Giọng thuyết minh phim Tây Du Kí, NSƯT Minh Trí qua đời

NSƯT Minh Trí, nguyên phát thanh viên Đài Truyền hình Việt Nam được thông báo từ trần ngày 31/3, hưởng thọ 77 tuổi.

Cho đến nay, đây cũng là 4 gương mặt phát thanh viên duy nhất của Đài Truyền hình Việt Nam được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT.

NSƯT Kim Tiến

NSƯT Kim Tiến sinh năm 1948 trong một gia đình ở phố Hàng Bông, Hà Nội. Trước khi vào Đài truyền hình Việt Nam, nghệ sĩ đã theo học múa từ năm 13 tuổi và cũng là người duy nhất trong gia đình có 5 anh em theo đuổi con đường nghệ thuật.

Năm 1970, Kim Tiến thi tuyển phát thanh viên cho Đài Tiếng nói Việt Nam, năm 1971 bà tiếp tục thi vào Đài Truyền hình Việt Nam nhưng cả hai lần đều trượt. Đến năm 1973, cũng nhờ môn nghệ thuật múa, bà về công tác tại đội múa của Đài THVN và sau đó được chuyển sang làm phát thanh viên.

Kể về con đường trở thành phát thanh viên mà đến quá tam ba bận này mới thành, NSƯT Kim Tiến cho rằng đây cũng chính là con đường chinh phục ước mơ của mình. Nhưng chưa dừng ở lại đó, khi bước vào con đường này, mỗi phát thanh viên thời bấy giờ còn phải trải qua nhiều khó khăn mà một trong số đó chính là làm việc trực tiếp chứ không có máy ghi âm, ghi hình như bây giờ. Việc chuẩn tuyệt đối, không được sai sót ngay là một bản lĩnh mà không phải ai cũng có thể rèn luyện ngay được từ những lần dẫn đầu tiên.

Nhờ đó, là một trong những Phát thanh viên đầu tiên của ban Thời sự Đài Truyền hình Việt Nam và cũng là một trong những người dẫn chương trình truyền hình đầu tiên kể từ khi VTV lên sóng, vinh dự đấy đều thuộc về NSƯT Kim Tiến.

Bà không chỉ quen thuộc với khán giả truyền hình ở những bản tin thời sự mà còn gắn bó với tuổi thơ của nhiều thế hệ khi cùng NSƯT Minh Trí thuyết phim cho phim Tây Du Kí những năm 80.

Tháng 5/2001 bà thôi làm phát thanh viên thời sự mà chuyển sang làm việc tại ban Chương trình, lên hình ở chương trình Hộp thư Truyền hình VTV1.

Khi về hưu, với lòng đam mê yêu nghề bà đã mở lớp dạy dành cho các hậu bối theo nghiệp phát thanh. Hiện tại, ngoài những giờ dạy, ngoài những lời mời của Đài THVN, bà còn tham gia đọc phim tài liệu.

Gần nửa thế kỉ cống hiến cho nghề trôi qua nhưng giọng đọc NSƯT Kim Tiến vẫn nằm trong kí ức của nhiều người và đó cũng chính là hạnh phúc lớn nhất trong sự nghiệp của bà.

NSƯT Mạnh Tường

Nhắc đến NSƯT Mạnh Tường là nhắc đến giọng thuyết minh của những bộ phim đã đi vào lịch sử như 17 Khoảnh khắc mùa xuân, Cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại...  

Để có được những lời đọc thuyết minh ấn tượng trong các bộ phim trên, có lẽ là bởi NSƯT Mạnh Tường không chỉ lúc nào cũng tràn đầy cảm xúc mà bản thân ông cũng đã từng là một người lính ra trận, đã từng chứng kiến và cảm nhận những gì mất mát đau thương nơi bom rơi đạn lạc. Giọng đọc của ông lại càng trở nên thuyết phục người xem hơn.

Trong gia đình có 11 anh chị em, mặc dù ai cũng được thừa hưởng chất giọng đẹp từ bố mẹ nhưng chỉ có NSƯT Mạnh Tường là yêu thích ca hát, rồi theo đoàn văn công đi phục vụ các chiến sĩ trên mọi mặt trận. Cũng vì chất giọng ưu tú ấy, ông thi tuyển phát thanh viên Đài Truyền hình Việt Nam vào lúc không ngờ đến nhất: vì lý do sức khỏe, không đủ sức khỏe phục vụ chiến sĩ nên 25 tuổi bị trả về địa phương.

Thời ông vào đài, khi đó phát thanh là một nghề còn mới nên không hề thuận lợi. Những khó khăn mà mọi người gặp phải không chỉ từ chuyên môn mà còn cả về điều kiện cơ sở. Thế nên, ông bảo người ta từng so sánh môi trường làm việc khi đó của phát thanh viên giống như những người thợ lò vì không có điều hòa như bây giờ.

Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là những nỗ lực trong chuyên môn. Khi ấy, mỗi bản tin đều khiến NSƯT Mạnh Trường phải dành nhiều thời gian để chuẩn bị để làm sao có thể truyền tải được thông điệp gọn gàng mà vẫn thuyết phục được người nghe.

Những cố gắng của ông sau đó đã được ghi nhận sau 2 năm về đài, và trở thành một phát thanh viên "đinh" năm 1975. Sau này ông còn trở thành trưởng phòng phát thanh viên, là lãnh đạo của nhiều lớp đàn em sau này như Phương Hoa, Nhật Lệ, Ngọc Trâm, Minh Khuê...

Mặc dù yêu nghề nhưng cũng vẫn lý do sức khỏe (bệnh dạ dày) mà NSƯT Mạnh Tường một lần nữa mất đi cơ hội lên sóng vào giờ vàng ở bản tin thời sự mà phải chuyển sang đọc thuyết minh phim truyện và một số chương trình khác như Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi.

Tuy không tránh khỏi những hụt hẫng trong thời gian đầu chuyển hình thức làm việc mới nhưng sau này, khán giả vẫn rất yêu mến NSƯT Mạnh Tường qua những bộ phim "để đời" mà ông thuyết minh. Một trong những dữ liệu đấy là một lần, khi ra chợ, cô bán cá thay vì bán hàng thì cứ nhìn ông và bảo: "chồng cháu mê chú lắm". Hỏi ra thì chồng cô ấy mê phim 17 Khoảnh khắc mùa xuân và mê luôn cả người đọc thuyết minh - chính là NSƯT Mạnh Tường.

Cùng quan điểm nghiêm khắc với nghề như NSƯT Kim Tiến, NSƯT Mạnh Tường cho rằng phát thanh viên không phải là một nghề đơn giản, không như làm MC bây giờ. Theo ông, đây là một môn nghệ thuật, đòi hỏi người làm nghề phải hội tụ nhiều yếu tố để hoàn thiện vai trò của mình, từ hình ảnh, cử chỉ trên khuôn mặt cho đến giọng đọc, ngữ điệu...

• Giọng thuyết minh phim Tây Du Kí, NSƯT Minh Trí qua đời
• Nữ phát thanh viên tiếng Anh huyền thoại của VOV, 'Hannah Hà Nội' qua đời

Trong sự nghiệp của mình, điều mà NSƯT Mạnh Tường tự hào nhất có lẽ là ông đã truyền được lửa và nghề cho nhiều thế hệ phát thanh viên sau này. Đã có khoảng 200 phát thanh viên của các đài địa phương được phòng phát thanh viên của Đài truyền hình Việt Nam - cũng là nơi ông làm việc đào tạo. 

NSƯT Thanh Hùng

Là một trong 4 phát thanh viên được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT, NSƯT Thanh Hùng cũng là một trong 4 huyền thoại phát thanh viên của Đài truyền hình Việt Nam.

Người ta nhớ đến NSƯT Thanh Hùng với giọng đọc sáng, rõ, chậm rãi, chắc chắn cùng với hình ảnh nghiêm túc và chỉn chu.

Trước khi đến với nghề phát thanh viên, NSƯT Thanh Hùng là một giảng viên. Ông dạy học trong trường sĩ quan Tăng thiết giáp. Sau đó, ông còn bén duyên với nghệ thuật thứ 7 khi vào vai anh phi công tên Quỳnh trong bộ phim nhựa "Vùng trời".

Trước khi chuyển về Đài truyền hình Việt Nam năm 1979, ông cũng từng công tác tại Đài truyền hình Quân đội.

Là lứa thế hệ phát thanh viên đầu tiên của Việt Nam, NSƯT Thanh Hùng cũng trải qua những khó khăn thiếu thốn từ điều kiện làm việc cho đến những nỗ lực phải vượt lên để hoàn thành công việc. Điều đó lại càng giúp ông nhận thấy rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ và văn hóa đối với người dẫn chương trình. 

Cũng vì vậy mà khi nghỉ hưu, điều mà ông mong mỏi ở những thế hệ kế tiếp con đường của mình, chính là làm sao giữ gìn được bản sắc dân tộc và sự trong sáng của tiếng Việt qua cách truyền tải thông tin. Đó cũng là điều mà ông đang thấy thiếu ở những người kế cận trẻ sau này.

NSƯT Minh Trí

Có lẽ trong số 4 phát thanh viên đời đầu của Đài truyền hình Việt Nam, cặp phát thanh viên Minh Trí và Kim Tiến hay được nhắc đến nhiều nhất là bởi những ấn tượng mà cả hai đã tạo được cho khán giả qua bộ phim Tây Du Kí nức tiếng một thời.

Chính vì thế, khi nhắc đến NSƯT Minh Trí, nhiều khán giả đã nhớ lại hình ảnh của một nam phát thanh viên với mái tóc rẽ ngôi, khuôn mặt phúc hậu và giọng đọc chuẩn Hà Nội xuất hiện bên cạnh phát thanh viên Kim Tiến trong mỗi bản tin Thời sự 19h.

Theo chia sẻ của ông trước đây, hồi trẻ, NSƯT Minh Trí cũng muốn gắn bó với nghệ thuật nên ông từng thi tuyển làm diễn viên điện ảnh và trúng tuyển nhưng không theo học. Năm 1971, ông trúng tuyển vào làm phát thanh viên của Đài truyền hình Việt Nam.

Cũng có thông tin, ông đã từng gắn bó với nghề giáo và cuộc sống thời trẻ cũng trải qua những cơ cực như phải đi làm phụ hồ, rửa cát sỏi để mưu sinh.

Mặc dù thời điểm đó nghề phát thanh viên còn rất mới nhưng việc thi tuyển vẫn vô cùng khó khăn khi phải vượt qua nhiều yêu cầu khắt khe từ tư thế ngồi đến giọng đọc, tinh thần làm việc...Ông bảo, chính điều đó đã tạo cho thế hệ phát thanh viên của ông sự chỉn chu, nghiêm túc.

Năm 1993, Minh Trí và Kim Tiến là 2 phát thanh viên được phong danh hiệu NSƯT đầu tiên về lĩnh vực Phát thanh - Truyền hình. Tuy nhiên, trong suy nghĩ của NSƯT Minh Trí, ông không bị phân tâm bởi danh hiệu mà luôn bận tâm đến sự cống hiến của mình với nghề. Nên được mời đi làm nghề, dù ở vị trí, vai trò nào ông đều rất hạnh phúc.

Khác với hình ảnh khi lên sóng, ngoài đời, NSƯT Minh Trí được nhận xét là một người vui tính, cởi mở và dễ gần.

Năm 2005 NSƯT Minh Trí nghỉ hưu. Sau đó, ông từng phải trải qua một cơn tai biến nặng. Ngày 31/3/2022, ông qua đời do tuổi cao sức yếu. 

Thanh Tuệ